វិទ្យាសាស្រ្តយោធាកម្ពុជា: បញ្ជាការដ្ឋាន ប្រឆាំងអាវុធ គីមី ជីវសាស្រ្ត និង នុយក្លេអ៊ែរ

ឯកសារយោងសំខាន់ៗរួមមានដូចជា៖

វិបត្តិ នុយក្លេអ៊ែរ បង្ករឡើង ដោយ កត្តា ០៤ យ៉ាង នេះបើតាមការវិភាគផ្នែកសង្រ្គាមប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ុប ដែលរួមមានដូចខាងក្រោម៖

ប្រទេសមហាអំណាចយោធា ទាំង ០៥ ដែលកំពុងគ្រប់គ្រងទ្វីបទាំង ០៥ នេះ កំពុងតែ គាំទ្រ ប្រទេសណាមួយក្នុងតំបន់ ក្នុងទ្វីបដើម្បី បង្រ្កាប គំរាមកំហែងប្រទេសនានាក្នុងតំបន់នោះ ប្រយោជន៍ដើម្បីផលប្រយោជន៍សង្រ្គាមផ្កាយ គឺ ថាមពល សេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកវិជ្ជា និង យោធា
សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជា មហាអំណាចយោធាកំពូលទី ១ ធ្វើគោលនយោបាយ មិនរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ The US Non Nuclear Proliferation សំដៅថា មានតែ សហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុណ្ណោះ ទើបមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលចំណុចនេះ នាំឲ្យ ប្រទេសនានាជាសម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិកដែរ ដូចជា ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង អាល្លឹម៉ង់ បារាំង អ៊ុយក្រែន អ៊ីស្រាអែល អ៊ីតាលី ប៉ូឡូញ...សុទ្ធតែ ចង់បាន ការបំពាក់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ
កម្មវិធី រំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ មិនដំណើរដោយរលូន ដូចផែនការចង់បាន Non Nuclear Disarmament ដូចជា ទាំងអាមេរិក ទាំង រុស្សី សុទ្ធតែ រំលាយអាវុធ គ្រាប់បែកធុនធំៗ មកបំបែកជា គ្រាប់បែក កាំជ្រួច រុក្កែត នុយក្លេអ៊ែរទំហំតូច និង មានកំរិតកំទេច តូចរង្វង់ ១ គមការ៉េ ឬ ១០ គម ជំនួស ឲ្យគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ ១ គ្រប់កំទេចបាន ១ ប្រទេស ឬ ១ តំបន់ ។
បញ្ហាសង្រ្គាម នៅ អ៊ុយក្រែន ដែលអ៊ុយក្រែនទាមទារបំពាក់អាវុធ នុយក្លេអ៊ែរ ខណៈរុស្សី បែលឡារុស្ស ក៍បំពាក់កាំជ្រួចនុយក្លេអ៊ែរ នឹងគំរាមកំទេចប្រទេសណាដែល គំរាមកំហែងសន្តិសុខរុស្សី។ សង្រ្គាមរវាង អ៊ីស្រាអែល និង អ៉ឺរ៉ងសព្វថ្ងៃនេះ ក៍ជា កត្តាជម្រុញឲ្យមានការរត់ប្រឆាំង ឬ ការសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរផងដែរ។

ប្រវត្តិ នុយក្លេអ៊ែ ទីនេះ មានបន្ថែមខ្លឹមសារ ទៅជា វិបត្តិ នុយក្លេអ៊ែរ តំបន់ ណាតូ The NATO Nuclear 's Crisis ដោយសារ បញ្ហានុយក្លេអ៊ែរ បានវិលចូល តំបន់ អឺរ៉ុបឡើងវិញ

Nuclear weapons possess enormous destructive power from nuclear fission or combined fission and fusion reactions. Building on scientific breakthroughs made during the 1930s, the United States, Canada, free France and Great Britain collaborated during World War II, in what was called the Manhattan Project, to build a nuclear weapon--then called an "atomic bomb." [1] August 1945, the United States unilaterally dropped two Atomic bombs on Hiroshima and Nagasaki, Japan, standing to date as the only use of nuclear weapons in combat. The Soviet Union started development shortly after with their own atomic bomb project, and not long after, both countries were developing even more powerful hydrogen weapons known as "hydrogen bombs". Britain and France built their own systems in the 1950s.

ឆ្នាំ ១៨៩៨ មានការសិក្សាអំពី អាតូច អ៊ុយរ៉ាញូម
ឆ្នាំ១៩១៤ មានការសរសេរអំពីអាវុធ អាតូមិក
ឆ្នាំ ១៩២៤ មានការសរសេរអំពី អាវុធម្យ៉ាងខ្លាំង មិនធំ តូចជាង ផ្លែក្រូច តែមានកំលាំងអាចកំទេចប្លុកអាគារមួយទាំងមូលបាន
ឆ្នាំ ១៩៣៣ ពួកណាហ្សីស ឡើងកាន់អំណាចនៅអាល្លឺម៉ង បានហៅអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជនជាតិ ជ្វីស មកស្រាវជ្រាវអំពី សង្វាក់នុយក្លេអ៊ែរ និង ថាមពលនៃ នើត្រុង neutrons ថាអាចនឹងធ្វើឲ្យផ្ទុះបាន រួចបញ្ជូនការស្រាវជ្រាវបន្តរទៅប្រទេស អគ្លេស នៅទីនោះ អ្នកប្រាជ្ញាអគ្លេសក្លាយជា បិតានៃការរកឃើញអាវុធនុយក្លេអ៊ែ។
ឆ្នាំ ១៩៣៤ នៅប្រទេសបារាំង រកឃើញពីកាំជ្រួចសិប្បនិម្មិតម្យ៉ាងមានវិទ្យុសកម្ម ឯនៅអ៊ីតាលី មានការរកឃើញដូចគ្នា គឺការបង្កើតគ្រាប់បែក អ៊ុយរ៉ានីញូម លាយជាមួយ នើត្រុង
ឆ្នាំ ១៩៣៨ មានការរកឃើញថា គ្រាប់បែកដែលគេទំលាក់សាកល្បងនោះមានចំហាយនៃការ ភាយវិទ្យុសកម្ម ដូច្នេះគេដាក់ឈ្មោះថា Fission
ឆ្នាំ ១៩៣៩ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក មានករសាកល្បងលើកដំបូងអំពីការបំបែកធាតុវិទ្យុសកម្មតាមលំនាំ Fission
ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៣៨ ទាហានប្រឆាំងទាហាន ណាហ្សីស បានភៀសចេញពី សមរភូមិដោយសង្ស័យថាអាចនឹងមានការប្រើអាវុធ នុុក្លេអែររបស់ទ័ព ណាហ្សីស តែមិនដឹងជាគេប្រើបែបណា?
ឆ្នាំ ១៩៣៩ មានរបាយគារណ៍សម្ងាត់ពី អាលឺម៉ង់ថា ទ័ពអាលឺម៉ង់មានផែនការសម្ងាត់់ផលិតអាវុធនុយក្លេអែរ ជាការឆ្លើយតបវិញ សហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កើតគណកម្មាធិការទទួលបន្ទុក អ៊ុយរ៉ានីញូម ដែលត្រូវការថវិការចំនួន ៦០០០ ដុល្លា គម្រោងនេះមិនជោគជ័យ ដោយសារខ្ចះថវិការ
ឆ្នាំ ១៩៤១ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកថ្មី បានប្តេជ្ញាជម្រុញការផលិតអាវុធនុយក្លែអ៊ែឲ្យបានសម្រេច នៅឆ្នាំដំបូងនៃគម្រោង គឺផ្តើមពីមន្ទីរពិសោធន៍នៅអគ្លេស បន្ទាប់នៅអាមេរិក ដែលរកឃើញថា កំដៅសីតុណ្ហភាពចេញពីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ស្មើរកំដៅព្រះអាទិត្យ តែទំហំនៃការវិនាសជីវិត សត្វមានទំហំអាចប៉ុននឹងទីក្រុងធំមួយ។
ឆ្នាំ ១៩៤១ ដដែល រដ្ឋមន្រ្តីផ្នែករ៉ែអាមេរិក ព្រួយបារម្ភថា ពួកអាហ្សីអាចនឹងដណ្តើមយករ៉ែអ៊ុរាញូម ដូច្នេះត្រូវដឹកជញ្ជូនរ៉ែនេះមករក្សាទុកនៅកន្លែងសម្ងាត់នៅ ញូយ៉ក
ការសិក្សានៅអគ្លេសប្រកាសថាចំណាយលុយច្រើន និងអាចមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដូច្នេះ អាមេរិកកាំងសម្រេចធ្វើគម្រោងថ្មីមួយដោយខ្លួនឯង ឈ្មោះថាគម្រោង Manhattan Project ដែលត្រូវបញ្ជាទិញទាំងអស់ធាតុ អ៊ុយរ៉ាញូដែលមានចំនួន ១,២៥០ តោន ពីប្រទេស កាដាណា នៅឆ្នាំ ១៩៤៣។
ឆ្នាំ ១៩៤៥ ថ្ងៃ ១៦ កក្កដា មានការធ្វើតេស្តគ្រាបបែកនុយក្លេអ៊ែរនៅលើវាលខ្សាច់ ប្រទេសម៉ិចស៊ីកូ ដែលមានកម្លាំងផ្លុះប្រមាណ ២២ តោនម្ស៉ៅ TNT ប្រធានាធិបតីអាមេរិករីករាយ មានទំនុកចិត្តខ្លាំង ប្រកាសប្រាប់ សូវៀត
ថ្ងៃទី ២៦ កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៤៥ អាមេរិកប្រកាសឲ្យជប៉ុនចុះចាញ់សង្រ្គាមឬ មួយឲ្យប្រទេសវិនាសខ្ទេចខ្អី? On July 26, the Potsdam Declaration was issued containing an ultimatum for Japan: either surrender or suffer "complete and utter destruction", although nuclear weapons were not mentioned
ក្រុមសឹកសង្រ្គាមអាមេរិក សម្រេចថាត្រូវតែប្រើ នុយក្លេអ៊ែរដើម្បី ចាប់យកជប៉ុនធ្វ់ើជាចំណាប់ខ្មាំង ល្អជាងការវាយលុកនានា។ មួយទៀត ចង់បញ្ចប់សង្រ្គាមនៅ ប៉ាស៊ីភិច ឲ្យបានមុនពេល សូវៀតចូលមកអន្តរាគមន៍ក្នុងសមរភូមិ។
ថ្ងៃទី ៦ សីហា ១៩៤៥ គ្រាប់បែក ឈ្មោះ Iittle Boy ត្រូវបានទំលាក់នៅ ហេរូហ្សីម៉ា
ថ្ងៃទី២៩ សីហា ឆ្នាំ ១៩៤៩ សហភាពសូវៀតប្រកាសអំពីគារធ្វើតេស្តអាវុធុយក្លេអ៊ែរបស់់ខ្លួន។

សហរដ្ឋអាមេរិក មានក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរច្រើន តែគ្មាន អាវុធ ឬ ជើងទម្រសម្រាប់បាញ់ក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរទាំងនោះ ក្នុងបរិមាណគ្រប់គ្រាន់ ដូច កងទ័ពរុស្សីឡើយ។