What is War? អ្វីជាសង្រ្គាម

1. What is War? អ្វីជាសង្រ្គាម
2. Causes of War មូលហេតុសង្រ្គាម
3. Why Do Wars Start? ហេតុអ្វី សង្រ្គាមចាបផ្តើម?
4. War Definition និយមន៏យសង្រ្គាម
5. Why Are Wars Fought ហេតុអ្វីសង្រ្គាមបន្ត?

War is an armed conflict that transpires between two or more groups. War has existed since at least the beginning of recorded history, nearly 5,000 years ago. No generation has ever truly been free of the threat of war, and war remains one of the world's most significant problems. Most people associate wars with weapons, fighting, suffering, and destruction.

សង្រ្គាម គឺជាជំលោះដែលរីកធំរវាង ក្រុម ២ ឬ ច្រើនជាង ២ សង្រ្គាមកើតតាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃកំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្រមាណជា ៥០០០ ឆ្នាំ កន្លងទៅ។ គ្មានជំនាន់ មនុស្សណាមួយដែលរួចផុតពីសង្រ្គាមឡើយ សង្រ្គាមនូតែជា បញ្ហាដ៍ធំជាងគេបង្អស់នៃពិភពលោក។ មនុស្សភាគច្រើន ភ្ជាប់ សង្រ្គាមដោយប្រើអាវុធ  ដោយការប្រយុទ្ធ ការរងទុក្ខវេទនា និង ការបំផ្លាញ។ 

2. Definition. ទ្រឹស្តីរុស្សី

We shall not enter into any of the abstruse definitions of war used by publicists. We shall keep to the element of the thing itself, to a duel. War is nothing but a duel on an extensive scale. If we would conceive as a unit the countless number of duels which make up a war, we shall do so best by supposing to ourselves two wrestlers. Each strives by physical force to compel the other to submit to his will: his first object is to throw his adversary, and thus to render him incapable of further resistance.

យើងមិនត្រូវមានការបញ្ចូលនិយមន័យដោយមិនសមហេតុផលដូចជាពួក អ្នកផ្សព្វផ្សាយឡើយ publicists យើងត្រុវតែរក្សានូវធាតុនៃសង្រ្គាម សំដៅថា "ទៅវិញទៅមក duel. " សង្រ្គាមគ្មានអ្វីទាំងអស់ ក្រៅតែពីការពង្រីងទៅវិញទៅមកធំឡើងៗ។ ប្រសិនបើយើងអាច ធ្វើឲ្យអង្គភាពមួយ ដូចជាមនុស្សមានផ្ទៃពោះ គឺមានទ័ពច្រើនរាប់មិនអស់នៅក្នុងពោះហ្នឹង  យើងត្រូវតែធ្វើខ្លួនឲ្យខ្លាំងធំជាង ខ្មាំងសត្រូវយើង ២ នាក់ផ្សេងទៀត។ ភាគីនីមួយៗត្រូវតែផ្តួលដៃគូប្រយុទ្ធដោយប្រើកម្លាំងបាយ ដើម្បីបង្ខំគេធ្វើតាមបំណងយើង គោលបំណងធំដំបូងបង្អស់ គឺផ្តួលដៃគួ បន្ទាប់ត្រូវធ្វើឲ្យដៃគូរ មិនអាច ងើប ត តាំងប្រឆាំង នៅថ្ងៃអនាគត។

War therefore is an act of violence to compel our opponent to fulfil our will.

Violence arms itself with the inventions of Art and Science in order to contend against violence. Self-imposed restrictions, almost imperceptible and hardly worth mentioning, termed usages of International Law, accompany it without essentially impairing its power. Violence, that is to say physical force (for there is no moral force without the conception of states and law), is therefore the means; the compulsory submission of the enemy to our will is the ultimate object. In order to attain this object fully, the enemy must be disarmed; and this is, correctly speaking, the real aim of hostilities in theory. It takes the place of the final object, and puts it aside in a manner as something not properly belonging to war.

ដូច្នេះ សង្រ្គាម គឺជា វិធាន ហឹង្សារ ដើម្បី ផ្តួលរំលំ គូរទំនាស់ឲ្យគេព្រមទទួលយក លក្ខខណ្ឌរបស់យើង។ ហឹង្សារប្រដាប់អាវុធនេះត្រូវបញ្ជូលជាមួយ ក្បូនសឹក/ វិធីសឹក និង វិទ្យាសាស្រ្តយោធា ដើម្បី ដើម្បីប្រឆាំងនឹង អំពើហឹង្សា។ ការដាក់កម្រិតវិន័យខ្លួនឯង Self-impoរed restrictions, ការពិបាកយល់ និងការពិបាកក្នុងការនិយាយ hardly worth mentioning ការប្រើប្រាស់ច្បាប់អន្តរជាតិ termed usages of International Law ការប្រើប្រាស់កម្លាំងខាងក្រៅ ចូលមកជ្រៀតជ្រែក សុទ្ធតែត្រូវបាគេបញ្ចូលមកក្នុង សង្រ្កាម។ ដូច្នេះ ជាអំពើហឹង្សា ដែលគេថា ការប្រើកម្លាំងអាវុធ គឺជាការចាំបាច់ដើម្បីឲ្យ ខ្មាំងសត្រូវរបស់យើង ព្រមទទួលយកលក្ខខណ្ឌយើង។ ដើម្បីសម្រេចគោលបំណងនេះ យើងដាច់ខាតត្រូវតែរំសាយអាវុធភាគីខ្មាំង disarmed បើនិយាយឲ្យចំតាមទ្រឹស្តី គឺថាជាការចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំង hostilities ។ កិច្ចការនេះត្រូវតែធ្វើជាគោលបំណងចុងក្រោយ ដែលជារឿងមួយផ្សេងមិនមែនចំ ជាកិច្ចការសង្រ្គាមសុទ្ធសាធ។

ជាការសន្ធិដ្ឋានរួម៖ ការប្រើកម្លាំងទ័ព Physical Force គឺជាសង្រ្គាមក្តៅ ។ បើមានតែ ការប្រើកម្លាំងច្បាប់  Moral Force និង កម្លាំង ចិត្តសាស្រ្ត Mental Force ដូច្នេះ វាក្លាយជា សង្រ្គាមត្រជាក់់។ ឧ. អ៊ុយក្រែន ចង់បាន ទឹកដី ចាស់ ពីប្រទេសនានាជុំវិញអ៊ុយក្រែន មកវិញ ដូច Ukraine Act 1918 នេះជាគោលបំណង ដើម្បី​បានដីមកវិញ គេត្រូវ ចរចារ បង្ខំ..នៅពេល គោលបំណងមិនសម្រេច ដូច្នេះ ត្រូវប្រើ Armed Force /Physical Force វាក្លាយជាសង្រ្គាម។

1. The physical characteristics of war are generally easily seen, understood, and measured—for example, equipment, capabilities, supplies, physical objectives seized, force ratios, losses of materiel or life, terrain lost or gained, and prisoners or materiel captured. លក្ខណៈនៃកម្លាំងទ័ពក្នុងសង្រ្គាម ជាទូទៅ គេអាចមើលឃើញ អាចសស្វែងយល់បាន អាចរាស់វែងបាន --ឧ ដូចជា សម្ភារៈសឹក សមត្ថភាពកងទ័ព. ផ្គត់ផ្គង់ គ្រឿងសម្ភារសឹករឹមអួសបាន ចំនួនទ័ពសរុប បាត់បង់ គ្រាប់សំសេវ អាវុធ ពលី របួស បាត់បង់ទឹកដី ចូលកាន់កាប់ទឹកដី  ចាប់ឈ្លើយសឹក ឬ រឹងអួសអាវុធ.. 
2. Moral forces are difficult to grasp and impossible to quantify, including national and military resolve, national or individual conscience, emotion, fear, courage, morale, leadership, and esprit.
3. Mental forces provide the ability to grasp complex battlefield situations; to make effective estimates, calculations, and decisions; to devise tactics and strategies; and to develop plans.

ក្បូនសឹក

វិធីវាយលុយ និង វាយការពារ

ចិន៖ មេដឹកនាំចិនចេញបទបញ្ជាឲ្យកងទ័ពត្រៀមខ្លួនធ្វើសង្រ្គាម-តាមប្រវត្តិសាស្រ្តយោធា ដើម្បីធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងប្រទេសណាមួយ មេដឹកនាំត្រូវ មាន លេស សមស្របដើម្បីពន្យល់ប្រជាជន និង សភា ដូចជា៖

1. (១) រឿងសង្រ្គាមនគរ ៣ កាលណោះ មេទ័ពម្នាក់មាឌតូច កន្តៀដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំង ត្រូវទ័ពសត្រូវសម្លាប់ ដោយសារគាត់មិនស្តាប់បញ្ជាកូនទ័ពប្រចាំសមរភូមិ តែពេលគេឆែកក្នុងខ្លួន គេឃើញមានសំបុត្រមួយ ទូលទៅស្តេចថា ព្រះអង្គមានលេសនេះដើម្បីលើកទ័ពចូលកំទេចនគរខ្មាំង !
2. (២) សង្រ្គាមលោកទី២ ផ្ទុះដោយសារ អាល្លឺមំង់ចាប់ស្តេច អគ្លេស អាករសម្លាប់ចោលពេលប្រកួតកីឡាអូរឡាំពិក។
3. (៣) វៀតណាមវាយលុកកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៧៩ ដោយសារមាន លេស ដែលទ័ពខ្មែរក្រហម វាយចួលក្នុងទឹកដីវៀតណាមជម្រៅ ៣០ គម។
4. (៤) កងទ័ពរុស្សី វាយចូលប្រទេសអ៊ុយក្រែនឆ្នាំ២០២២ ដោយសារ អ៊ុយក្រែនដឹកនាំទ័ព ណាតូ NATO ធ្វើសមយុទ្ធតាមព្រំដែនរាល់ៗឆ្នាំនឹងស្ថាបនាលេណដ្ឋាន ប្រព័ន្ធការពារព្រំដែន តម្លើងអាវុធធុនធ្ងន់ ពង្រាយទ័ពជាង ១ លាននាក់ដើម្បីឈ្លានពានរុស្សី។
5. (៥) ទ័ពអ៊ីស្រាអែល វាយចូល GAZA ដោយសារ ពួក GAZA សម្លាប់ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែល...ដូច្នេះ ការដែលអាមេរិក បញ្ជូនអាវុធ គ្រាប់រំសេវទៅឲ្យ តៃវ៉ាន់ គឺជា លេស សមស្របដើម្បី ចិន បើកការវាយលុក នៅពេលណាមួយ សមស្រប៕