វិទ្យាសាស្រ្តយោធាកម្ពុជា: ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ ទួរគី Turkey

ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ ទួរគី Turkey ស្ថានការណ៍សឹក អ៊ីស្រាអែល៖ កំណើនសន្ទុះនៃការប្រឆាំងតបលើអ៊ីស្រាអែលកើតចេញពេញសកលលោក ដោយពេល មេដឹកនាំទួរគី ប្រកាសគាំទ្រ ហោម៉ាស់ និង ព្យួរកិច្ចព្រមព្រៀងនានាជាមួយ អ៊ីស្រាអែល។ ទ័ព អាម៉ាស់ បានបើកការវាយប្រហារវិញលើ ក្រុង Tel Aviv របស់ អ៊ីស្រាអែលដូចកាំជ្រួច។ ទួរគី ចល័តនាវាចម្បាំងបន្ថែមចូលក្នុងតំបន់ អាមេរិកចល័តទ័ព ៩០០ នាក់ថែម ចូលអ៊ីស្រាអែល...ជាទូទៅ អាមេរិក shock ស្រឡាំងកាំងជាមួយ ជំហរ ទួរគី។ ក្នុងសង្រ្គាម អ៊ុយក្រែន គឺ សហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រើទួរគី ដើម្បី ប្រឆាំងរុស្សី ដោយទួរគីជួយអាវុធជាច្រើនដល់ អ៊ុយក្រែន តែត្រូវរុស្សី បង្រ្កាបដោយការវាយប្រហារលើ កំពង់ផែនៅសមុទ្រខ្មៅ។ អន្តរគមន័ទួរគីជួយ Hamas ដែលគេវិភាគថាជាសញ្ញានៃសង្រ្គាមលោកទី ៣ ៕

ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ សាធារណរដ្ឋ ទួរគី The Geopolitic of Republic f Turkey មាតេយនលក្ខណៈពិសេស ត្រង់ៗ ដោយសារ ថា ឈ្មោះប្រទេសនេះ គឺយកនយោបាយ សាធារណរដ្ឋជាគោល ដូច ទ្វីបអឺរ៉ុប ខណៈប្រទេសនេះ ស្ថិតនៅ ទ្វីបអាស៊ី អឺរ៉បរួមគ្នា។ មួយវិញទៀត ទួរគី មានទំនាស់ បែប អាមេរិកកាំង គឺ បក្ស សាធារណរដ្ឋ និង បក្សប្រជាធិប្បតេយ្យ។ ខាងក្រោមនេះជា ប្រធានបទនីមួយៗ ពាក់ព័ន្ធភូមិសាស្រ្តទួរគីដូចជា៖

នៅក្នុងបញ្ជីបេក្ខជនប្រកាសបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីមានឈ្មោះចំនួន ៣ ប៉ុន្តែតាមពិត នេះគ្រាន់តែជា "ការប្រណាំងសេះពីរ" រវាងប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាច Recep Tayyip Erdogan ដែលជាមេដឹកនាំគណបក្សយុត្តិធម៌ និងអភិវឌ្ឍន៍ (AKP) និង លោក Kemal Kilicdaroglu - មេដឹកនាំគណបក្សសាធារណៈរដ្ឋ (CHP) ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំបំផុតនៅទួរគី។ ទំព័រដើម/ព័ត៍មាន
(VOVWORLD) - នៅថ្ងៃទី ១៤ ឧសភា ទួរគីបានរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី និងសភា។ នេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយបន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតី Recep Tayyip Erdogan កាន់អំណាចអស់រយៈពេល ២០ ឆ្នាំ ហើយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការធ្វើតេស្តដ៏សំខាន់សម្រាប់គោលនយោបាយរបស់ប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាច Recep Tayyip Erdogan។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍យុទ្ធនាការមួយ ប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាច លោក Tayyip Erdogan បានសន្យាថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងដាក់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងអស់របស់ខ្លួនក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ការកសាងលំនៅដ្ឋានសម្រាប់ប្រជាជនដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប និងកាត់បន្ថយអត្រាអតិផរណាដែលស្ថិតនៅខាងក្រៅការគ្រប់គ្រងក្នុងរយៈពេលយូរ។ មួយវិញទៀត បេក្ខភាព Kilicdaroglu បានចូលក្នុងការបោះឆ្នោតជាមួយនឹងពាក្យស្លោក "វិបុលភាព សន្តិភាព និងសុភមង្គល" ហើយបានសន្យាថានឹងផ្លាស់ប្តូរវិធីដឹកនាំរបស់ប្រទេស។ មុនពេលលទ្ធផលត្រូវបានប្រកាស តើអ្នកណានឹងឈ្នះនៅតែចាត់ទុកថាជាអាថ៌កំបាំង ព្រោះសមាមាត្រនៃការគាំទ្ររបស់បេក្ខជនទាំងពីរមានតុល្យភាព។ គណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតកំពូលរបស់ទួរគីបានឲ្យដឹងថា លទ្ធផលបឋមនៃការបោះឆ្នោតត្រូវបានប្រកាសនាយប់ថ្ងៃទី ១៤ ឧសភា។
យោងតាមអ្នកសង្កេតការណ៍ អ្នកណាឈ្នះតំណែងប្រធានាធិបតីថ្មីក៏ដោយ ក៏នឹងត្រូវទទួលនូវ "បេសកកម្ម" ដ៏លំបាកបំផុតមួយ ពោលគឺនាំសេដ្ឋកិច្ចទួរគីចេញពីវិបត្តិ ជាពិសេសការកសាងប្រទេសឡើងវិញ បន្ទាប់ពីគ្រោះរញ្ជួយដី។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ទាក់ទងនឹងកិច្ចការបរទេស ការបោះឆ្នោតនេះនឹងជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់តំបន់ ព្រោះទួរគីដើរតួយ៉ាងសំខាន់ និងសកម្មក្នុងកិច្ចចរចា Astana ស្តីពីស៊ីរី ដែលឧបត្ថម្ភដោយរុស្ស៊ី ទួរគី និងអ៊ីរ៉ង់។ ទីក្រុងអង់ការ៉ាក៏បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការចរចាររុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនលើបញ្ហាស្បៀងអាហារពីអ៊ុយក្រែនឆ្លងតាមរយៈទួរគីទៅកាន់មជ្ឈិមបូព៌ា និងអាហ្វ្រិក។ ការបោះឆ្នោតនេះក៏កំណត់រូបរាង នូវបញ្ហាមួយចំនួននៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ទីក្រុងអង់ការ៉ា ដូចជា៖ តួនាទីរបស់ទួរគីនៅក្នុងអង្គការសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់ទិកខាងជើង (NATO); ទំនាក់ទំនងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប (EU) សហរដ្ឋអាមេរិក និងរុស្ស៊ី; គោលនយោបាយការធ្វើចំណាកស្រុក; ភាពតានតឹងនៅសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត…ជាដើម៕
ទួរគី គាំទ្រ បេក្ខភាព ស៊ុយអែត ចូលជាសមាជិក ណាតូ ខែ កក្កដា ២០២៣ បើសិនជា ស៊ុយអែត គាំទ្រ ទួរគី ចូលជាសមាជិក សហភាពអឺរ៉ុប។ ទួរគី ចូលជាសមាជិក ណាតូ ឆ្នាំ ១៩៥២ តែ មិនមែនជា សមាជិក សហភាព អឺរ៉ុប ដោយសំអាងជាពិសេស គឺ បញ្ហាសាសនាឥស្លាម ព្រោះ ប្លុក ណាតូ គឺជា ប្លុក គ្រឹស្តិសាសនា រួមមាន ប្រូតេស្តង់ អ័រតូដុក គ្រឹស្ត។
ប្រព័ន្ធការពារអាកាស ទួរគីជាសមាជិក ណាតូ តែ បានបញ្ជាទិញ ប្រព័ន្ធការពារអាកាស រុស្សី ធុន S-400 ពី កងទ័ពរុស្សី បង្ករជាទំនាស់ វិវាទរវាង ទួរគី និង ណាតូ នាពេលកន្លងមក។
សង្រ្គាម អ៊ុយក្រែន៖ ទួរគី មាន គោលនយោបាយ ០២ គឺ ម្ខាងគាំទ្ររុស្សី ម្ខាង លក់ដ្រូន មកជួយដល់កងទ័ព អ៊ុយក្រែន ការនេះ បង្ករជាបញ្ហាវិបត្តិផ្ទៃក្នុង ទួរគី និង វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចទួរគី ដោយ ជះឥទ្ធិពល ដល់ រដ្ឋប្រហារយោធាជាបន្តបន្ទាប់ ដែលគេជឿថា ជារដ្ឋប្រហារគាំទ្រ ដោយ កងទ័ព អាមេរិក ឬ ជា ការផ្តាចទឹកដី ទួរគី ជា ០២ ផ្នែក ម្ខាងចូលជា សមាជីក អឺរ៉ុប ណាតូ EU-NATO ម្ខាងចូលជាមសមាជិក CSTO របស់ រុស្សី ។
ទូរគី បានសម្រេចចិត្តដោះលែងអ្នកទោសឈ្លើយសឹក អ៊ុយក្រែន ០៥ រូប ដើម្បី បានសិទ្ធិ បើករោងចក្រផលិតដ្រូននៅ អ៊ុយក្រែន និងស្និតជាមួយ អឺរ៉ុប អាមេរិក ដើម្បីប្រឆាំង រុស្សី។ ការចូលជាសមាជិក អឺរ៉ុប នោះ ប្រទេស ទួរគី នឹងមានសក្តានុពលក្នុងការនាំចេញ ប្រេង ឧស្ម័ន ទៅកាន់ប្រទេស អឺរ៉ុបនានា ផ្តាច់ខ្លួនពី រុស្សី។
ASEAN ទួរគី មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍ជាមួយ បណ្តាប្រទេស អាស៊ាន លើផ្នែក ថាមពល សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៍ ដែលសំដៅថា ទួរគី គាំទ្រ ឥស្លាមនៅ អាស៊ាន។ ដូចគ្នានេះដែរ ទួរគឺ បានធ្វើជាមួយ អង្គការជំនួញដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប។
ទួរគី មានច្រកយុទ្ធសាស្រ្តសង្រ្គាម ១ ឈ្មោះ the bosphorus strait ជាច្រកចូល សមុទ្រខ្មៅ ដែល កងទ័ពជើងទឹករុស្សី ឆ្លងកាត់ចូលទៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ ដើម្បីធ្វើសង្រ្គាម ប្រឆាំង អ៊ុយក្រែន។ ទួរគី ប្រើសន្ធិសញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៣៦ ដើម្បីបិទច្រក ឬ គំរាមកំហែងរុស្សី ជាក់ស្តែង ទួរគី បានដោះលែងអ្នកទោសសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន ៥ នាក់ ដើម្បី ទួរគី អាចក្លាយជាសមាជិក អង្គការ អឺរ៉ុប អាចធ្វើនយោបាយ ជំនួញ យោធា ជាមួយ អឺរ៉ុប ។ នេះជា ចំណុចខ្សោយរុស្សី ដែលរុស្សី ភ័យខ្លាចមិនចង់បានសង្រ្គាមជាមួយ សមាជិក អង្គការណាតូ ឬ ទួរគី ។
កម្ពុជា ស្ថិតនៅ តំបន់ អាស៊ានមាន ប្រទេស ឥស្លាម ២ ធំៗ គឺ ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី គ្រាដែលកម្ពុជា មានខ្មែរ ឥស្លាមប្រមាណ ៨០ ម៉ឺននាក់ នោះ វត្តមាន ទួរគី ជាសមាជិកសម្ព័ន្ធយោធាឥស្លាមប្រឆាំងភេរវកម្ម ដែលមាន អាមេរិក ណាតូ ដឹកនាំមុខ អាចបង្ករជាទំនាស់ពូជសាសន៍ បើសិនជា ទួរគី លើកទឹកចិត្ត ការបំបែករដ្ឋ ឬ ការបេះបោរផ្តាច់់ទឹកដីនៅកម្ពុជា។
កម្ពុជា មានភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ស្រដៀងរុស្សី ដែលរុស្សី មាន ត្រូវប្រើប្រាស ច្រកសមុទ្រ ទួរគី ដើម្បីចេញចូលសមុទ្រ ខ្មៅ ដែល រុស្សី ត្រូវតែ រណប ទួរគីជានិច្ចកាល គឺដូចដែល កម្ពុជា ត្រូវ ត្រូវ ដឹកទំនិញ ឆ្លងកាត់ទឹកដី វៀតណាមដើម្បីបានទៅដល់ ឈូងសមុទ្រ ឬ កំពង់ផែសមុទ្រ តាមទន្លេ បាសាក់។

ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ ទួរគី