វិទ្យាសាស្រ្តយោធាកម្ពុជា: ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ កម្ពុជា

ភូមិ ប្រវត្តិ រវាង ខ្មែរ និង កម្ពុជា ជាកម្រងឯកសារ ស្តីពី ភាពខុសគ្នា រវាង ខ្មែរ និង កម្ពុជា។ នៅ កម្ពុជា មានជាង ៤០ ជនជាតិ ដែល ជនជាតិខ្មែរ មានអរិយធម៍ខ្ពស់ជាងគេ ចំនួនច្រើនជាងគេ ដឹកនាំ បញ្ជា គ្រប់គ្រង ជនជាតិផ្សេងៗ ក្លាយជា កម្ពុជា។ ជនជាតិ សៀម ដឹកនាំប្រទេសគេនៅប្រទេសសៀម ពេលជនជាតិថៃ ធ្វើរដ្ឋប្រហារដឹកនាំប្រទេសដូរទៅជា ប្រទេសថៃ Thai-land . ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ កម្ពុជា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាពិសេស ជាមួយ វៀតណាម ថៃ និង ឡាវ ដែលទាមទារ ការវិភាគមួយ សុក្រិត តាមរយៈការប្រើប្រាស់ផែនទីជា គោល ។

ក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នេះ រាជរដ្ឋាភិបាល កម្ពុជា បានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឈ្នះលើសលប់ក្នុង សភាជាតិ និងឈានដល់់ការបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី ថ្ងៃទី ២២ សីហា ២០២៣ ដែលជារដ្ឋាភិបាល យុវជនក្មេងៗ ចំណែក បក្សប្រឆាំង បានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយថា គណរដ្ឋមន្រ្តី នៃ រដ្ឋាភិបាលអណត្តិទី ៧ នេះ មានទំហំធំបំផុតក្នុងលោក គឺ ១,៥៤៣ រូប ដែលធំជាង ថៃ អាមេរិក វៀតណាម កូរ៉េ....។ គោលបំណងនៃការរិះគន់ រៀបចំដោយ វិទ្យុបារាំងជា ភាសាខ្មែរ គឺ ដើម្បី ឲ្យ អ្នកស្តាប់មានកំហឹង ប្រឆាំង រដ្ឋាភិបាល ដោយសារ ចំនួន គណរដ្ឋមន្រ្តីច្រើនជាបន្ទុកនៃ ប្រជាជនម្ចាស់ឆ្នោត !។ ជាការឆ្លើយតបវិញ ខាងសភា កម្ពុជា បកស្រាយអំពី សមាជិកគណរដ្ឋមន្រ្តី ខុសគ្នា ជាមួយ សមាជិករាជរដ្ឋាភិបាល។ ចំណែក អតីរដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងពត៍មាន បកស្រាយ តបវិញថា វាមានភាព ខុសគ្នារវាង សមាជិករដ្ឋភិបាល និង មន្រ្តីរាជការ។
ការបកស្រាយដូចខាងលើ គ្មានលក្ខណៈឡូហ្សិក ដើម្បី ទាក់ទាញក្នុងន័យប្រតិកម្មរហ័ស ដែល អាចឲ្យ ប្រជាជនខ្មែរ ប្រជាជនថៃ ឬ បរទេស គេអាចយល់ស្រួល-- ការបកស្រាយដ៍សាមញ្ញ គឺថា កម្ពុជា មាន ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី Acting Prime Ministers ឬ នាយករដ្ឋមន្រ្តី ស្តីទី ចំនួន ១០ រូប នៅ ថៃ មាន ០៦ រូប។ ឋានៈទេសរដ្ឋមន្រ្តី Senior Minister នៅកម្ពុជា មាន ២១ រូប ចំណែក ថៃ មានដល់ ៣៥ រូប ។
ប្រទេសកម្ពុជា មានការដឹកនាំបែប រាជានិយម អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលព្រះមហាក្សត្រមិន កាន់អំណាចដូចជា ប្រទេសថៃ។ កម្ពូជាមាន មានតំណែង រដ្ឋមន្រ្តីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្រ្តី ២៩ រូប ដែលនៅ ប្រទេសថៃ គ្មានឡើយ។ ជាមូលដ្ឋាន នៅ ថៃ មាន ក្រសួងព្រះមរមរាជវាំង្គ ឬ សំណាក់ព្រះាជវាំង្គ สำนักพระราชวัง ដែលមាន ១៣ អគ្គនាយកដ្ឋាន និង ២០ នាយកដ្ឋាន គឺ ស្មើរចំនួន ក្រសួង ឬ រដ្ឋមន្រ្តីថៃ ២០ រូប។ នេះមានន័យថា ចំនួន គណរដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជាខ្ពស់ជាង ថៃ ដោយសារ នៅថ្ងៃ ព្រះមហាក្សត្រ គ្រប់គ្រង រដ្ឋមន្រ្តីប្រភិភូអមព្រះមហាក្សត្រ
ចរិកខ្មែរក្រោម-- ខ្មែរក្រោមសព្វថ្ងៃមានជាង ៥០ បក្ស នៅកម្ពុជាផង វៀតណាមផង អាមេរិក បារាំង អូស្រ្តាលី កាណាដា..។ ខ្មែរក្រោម មានការរីកចម្រើនខ្លាំង តាំងពី ក្រោយសម័យលង្វែក ដោយសារ សៀម វាយក និងធ្វើអាណានិគម លើ ក្រុង លង្វែក ដូច្នេះ ខ្មែរក្រោមនៅ ព្រៃនគរ ចុះចូលជាមួយ យួន និង ចាម ។ ខ្មែរក្រោម ចាម និង យួនបៅដាយ រួមគ្នា បង្កើត អាណាចក្រដ៍រុងរឿង ព្រោះមានសមុទ្រ មានកំពង់ផែ...បង្កើតជា ប្រជាធិប្បេតយ្យវៀតណាម ឬ វៀតណាមត្បូង ក្រោមការដឹកនាំរបស់ អាមេរិក។ វៀតណាមជើង និង ខាងត្បូង លួចសហការណ៍គ្នាក្នុងនឹងក្រៅ ទំលាក់គ្រាប់់បែក ២,៧ លានតោន កំិទេច ជនជាតិខ្មែរ នៅ វៀតណាមខាងត្បូង និងនៅ កម្ពុជា ដែលគេថា អាមេរិកទំលាក់គ្រាប់បែកនៅកម្ពជា។ គឺ ពេលហ្នុង ដែល ចារិក សារជាតិ របស់ខ្មែរក្រោម គឺ សាហាវ ណាស់ ព្រៃផ្សែគ្មានគួរប្រៀប សម្លាប់ខ្មែរគ្នាឯងដើម្បីធ្វើធំ ជាមន្រ្តី ជាសមាជិកសភា។ ខ្មែរក្រោមមួយភាគតូច ដែលគ្មានដំណែង គ្មានបុណ្យសក្តិធំដុំ ក៍រត់មក បង្កើតរដ្ឋាភិបាល នៅ កម្ពុជាកណ្តាល ឬ ភ្នំពេញ។ យើងឃើញនៅភ្នំពេញ សំបូរខ្មែរក្រោម គឺ មកពី រឿងហ្នឹង !។ ខ្មែរក្រោម ១ បក្សទៀត មកសំងំ រស់នៅ ជាមួយខ្មែរកណ្តាល ដូរឈ្លោះ លាក់ប្រវត្តិរូប រស់នៅ តាមខេត្តនានា ឬ ភ្នំពេញ ដើម្បីគេចចេញពី ការតាមសម្លាប់ របស់ខ្មែរក្រោម ១ បក្សផ្សេង ។ ត្រង់នេះដែលថា ខ្មែរក្រោម សាហាវណាស់ នឹងមានជាង ៥០ បក្ស !
ជនជាតិខ្មែរ នៅ ថៃ ១០ លាន នៅ វៀតណាម ១០ លាន តើ ពួកគាត់ អាចចូលមក រួបរួមជាមួយ ខ្មែរកណ្តាលយើងទេ? មិនអាចទេ ព្រោះ ភ្នាក់ងារសម្ងាត់ ថៃ វៀតណាម គេបានបញ្ជូលភ្នាក់ងារទៅរស់នៅ រៀនសូត្រភាសាវប្បធម៍ ប្រពៃណី ចេះចាំ ដឹងស្ទាត់ ថែមទាំង បូសរៀនក្នងវត្តទៀតផង ដូច្នេះ ពេលខ្មែរយើង ទាក់ទងគ្នាដើម្បី បះបោរ គឺ គេដឹងគ្រប់រឿង ហេតុនេះ បានជា ទឹកដីខ្មែរ បាត់បង់តាំងពី ឆ្នាំ ១៧០០ គ.ស គឺ មិនអាច ដណ្តើមបានមកវិញ !មានតែ ខ្មែរកណ្តាល កាន់តែលិចលង់ ព្រោះយើង ស្មានតែ ខ្មែរ ពិតប្រាកដ?? ដូចជា អាចារ្យ មៀន ៗ តាមពិតសឺង ង៉ុកមិញ សោះ។

រូបភាពផ្សេងៗ

សូមចុចលើឈ្មោះខេត្តនៅកម្ពុជាក្រោម ដើម្បី អានលំអិត

ទំព័រនេះ និយាយអំពី នគរ ចក្រភពនានា តំបន់ អាស៊ីអគេ្នយ៍ ប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ និងបណ្តាអាណាចក្រទាំងឡាយជុំវិញ អាណាចក្រខ្មែរ ជាពិសេស ប្រវត្តិសាស្រ្តនៅ កម្ពុជាក្រោម មានដូចជា៖

ថ្ងៃនេះ រំលឹកខួបសង្រ្គាម នៅកម្ពុជាក្រោម៖ រដ្ឋមាន ០៣ គឺ រដ្ឋខ្មែរ រដ្ឋចាម និង រដ្ឋវៀតណាម។ ខាងខ្មែរហៅខ្មែរលើ និង សៀមមកជួយច្បាំង ខាងចាម គេហៅខាងម៉ាឡេ ឥណ្ឌូនេស៊ី ខាងវៀតណាម គេហៅខាងវៀតណាមជើង (អណ្ណាម)មកច្បាំង ចុងក្រោយឆ្នាំ ថ្ងៃទី ៤ មិថុនា ១៩៤៩ ខ្មែរ និង ចាម សុខចិត្តនៅជាមួយ វៀតណាម !! តាមរយៈការបោះឆ្នោត៕ ខ្មែរបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងតំបន់នេះ ឆ្នាំ ១៦០០ ដល់ ១៨០០។ ឈ្មោះស្រុក ភូមិទាំងនេះ មានតាំងពីឆ្នាំ ១៤០០ ។ ការរៀបចំឈ្មោះបែបនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់ថាទឹកដីខ្មែរ តែ វៀតណាមគេហៅ Nam Ky (រដ្ឋ ០៣) ខាង ចាម គេហៅ រដ្ឋ ចូវដុក(ចាមដុក/កំពង់ចាម)
កម្ពុជាក្រោម៖ល្មមដល់ពេលក្លាហានផ្សាយរឿងពិតឲ្យ កូនខ្មែរបានដឹង? កម្ពុជាក្រោម មិនមែនផស់ខ្មែរតែឯងទេ កម្ពុជាក្រោម ជាភាសាបារាំងទេ Base Conchinchine ខ្មែរក្រោម សម្រេចថា ជាដីខ្មែរ, តែចាមនៅចូលដុក គេថា ជាដីចាម, វៀតណាម គេថាជាដីវៀតណាម។ បារាំងគេប្រើកងកាំភ្លើងធំ ដាក់លើកប៉ាល់ លើទូកវៃ យក ជាចំណុះ ទឹកដីបារាំង។ ពេលសង្រ្គាមជាមួយ បារាំង ជាមួយអាមេរិក វៀតណាម គេថា នោះជាដីខ្មែរ តោះចូល ទាហាន វ៉ៃយកដីខ្មែរឯងវិញទៅ ....ខ្មែរចាញ់ល្បិចគេរហូត ខ្មែរក្រោមពីមុនជាតិ ១២ លាន អាលូវមិនបាន ១ លាននាកផង !

ផែនទីប្រវត្តិនគរ/រដ្ឋនីមួយៗ

ផែនទីរដ្ឋ ៣ (ណាម គី Nam Ky)

អាណាចក្រទ្វារមាស មន
អាណាចក្រស្រីល្វោ
អាណាចក្រវ្មំ(ភ្នំ)
អាណាចក្រខ្មែរ
អាណាចក្រចេនឡា
អាណាចក្រស្រីវិជ័យ
អាណាចក្រព្រះគោ
អាណាចក្រហរិគុណជ័យ
អាណាចក្រខម
รัฐผั่น-ผั่น
អាណាចក្រព្រលឹង?
អាណាចក្រលោកា
អាណាចក្រ បាតានី
អាណាចក្រហ្វូ ណន/នគវវ្នំ/ភ្នំ
អាណាចក្រចេនឡា
អាណាចក្រខ្មែរ
អាណាចក្រចិន
អាណាចក្រដាយវៀត
អាណាចក្រចាម
អាណាចក្រទ្វារវត្តី/ស្រីល្វូ

ខ្ញុំបាទនឹងបកស្រាយយ៉ាងលំអិតអំពី ឈ្មោះនគរ ពាក្យសំខាន់ៗ ដូចជា យួន សៀម ចាម ចិន ..

ផែនទីនេះ ស្រង់ពីប្រភពជនបរទេស យកមក ពង្រីកឲ្យធំ ច្បាស់ ជាប្រយោជន៍សម្រាប់អ្នក សិក្សា ស្រាវជ្រាវ វិភាគ ក្នុងវិស័យ យោធា ចិត្តសាស្រ្ត ប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្រឆាងភេរវកម្ម ប្រឆាំងការបេះបោរ...

ម៉េចបានជាខ្មែរបែកបាក់គ្នានៅពេលខ្លះ? ម៉េចបានជាពេលខ្លះមិនអាចរួមរស់ជាមួយគ្នា? ខាងក្រោមនេះជា សញ្ជាតិ ethnicity នៃ ជនជាតិរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា Nation.ជនជាតិគឺបណ្តុុំសញ្ជាតិដែលរួមគ្នានូចំណុចមួួយចំនួនដូចៗគ្នា ឬស្រដៀងគ្នា ដូចជា ខ្មែរ មានទឹកដី ប្រវត្តិសាស្រ្ត នៅជាមួយជនជាតិ កួយ ស្ទៀង ព្នងដែរ ដូច្នះបង្កើតបានជាជនជាតិ Nation

Brao 11,000 ប្រាវ ចំនួន ១០០០នាក់
British 1,000 អគ្លេស ១០០០
Bunong, Mnong, Central 44,000 ពនង ភ្នង ចំនួន ៤៤,០០០នាក់
Burmese 5,000 ភូមារ
Cham, Western 242,000 ចាម
Chong 1,500 ចុង
Deaf
English-Speaking, general 2,200 ជនជាតិនិយាយភាសាអគ្លេស
Eurasian 14,000 ពួកអឺរ៉ុប
French 1,600 បារាំង
Han Chinese, Cantonese 10,000 ចិនកង់ តុង
Han Chinese, Hainanese 13,000 ចិនហាយណាន
Han Chinese, Hakka 8,200 ចិនហាក់កា
Han Chinese, Mandarin 2,000 ចិនដីគោក
Han Chinese, Min Nan 5,100 ចិនមិនណាន
Han Chinese, Teochew 185,000 ចិនតេជីវ
Jarai 24,000 ចារាយ
Kaco, Kachok 4,000 កាកូ កាចក់
Kampuchea Krom 269,000 កម្ពុជាក្រោម ខ្មែរក្រោម
Khmer Keh 5,600 ខ្មែរកែក
Khmer, Central 14,039,000 ខ្មែរកណ្តាល
Korean 1,600 កូរ៉េ
Kraol 4,800 ក្រោល
Kravet 8,000 ក្រាវ៉ែរ
Krung 24,000 ក្រុង
Kui 33,000 កួយ
Lao 22,000 ឡាវ
Malay 17,000 ម៉ាឡេ កូឡា នៅប៉ៃលិន ឬ ម៉ាឡេនៅ ម៉ាឡៃ (Malai)
Mel 1,600 ម៉ែល
Pear 1,800 ពៀ
Rade 15,000 រ៉ែដ
Sa'och 500 ស្អូច
Samre 200 សំរ៉ែ
Somray 5,000 សំរាយ
South Asian, general 1,700 អាស៊ានត្បូង
Stieng, Bulo 8,000 ស្ទៀង បាឡូ
Suoy 1,600 សួយ
T'moan 700 តាមន ឬ មន
Tampuan 36,000 ទំពួន
Thai, Central 3,200 ថៃ
Vietnamese 791,000 វៀតណាមឬ យួន

អ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញភស្តុតាងថ្មីបង្ហាញថាទឹកដីសុវណ្ណភូមិស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះរាជាខ្មែរ ដោយ តាំង សារ៉ាដា

2017-12-30ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវសិលាចារឹក និងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ លើកឡើងថា មានភស្តុតាងថ្មីមួយដែលបង្ហាញពីពាក្យសុវណ្ណភូមិក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរនាសម័យមុនអង្គរ។ ភស្តុតាងថ្មីនោះ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអាចសន្និដ្ឋានថា ជាទឹកដីមួយផ្នែកធំនៃតំបន់អាស៊ីដីគោក និងដីកោះ ដែលជាទឹកដីសុវណ្ណភូមិនោះស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ស្ដេចខ្មែរនៅមុនសម័យអង្គរ។ ការលើកឡើងបែបនេះ ក្រោយពេលពួកគេរកឃើញផ្ទាំងសិលាចារឹកចំនួនពីរផ្ទាំងនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ។

ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភាសាវិទ្យាខ្មែរលើកឡើងថា ការរកឃើញភស្តុតាងថ្មីស្ដីពីពាក្យថា សុវណ្ណភូមិ ដែលមានក្នុងសិលាចារឹកជាភាសាសំស្ក្រឹត នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ គឺមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។ លើសពីនេះ ជាភ័ព្វសំណាង និងជាមោទនភាពសម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូលទៀតផង ពីព្រោះសិលាចារឹកនោះបញ្ជាក់ថា សុវណ្ណភូមិជាទឹកដីរបស់ខ្មែរ។

តាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់លោកសាស្ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ព្រមទាំងចារឹកសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បណ្ឌិត វង់ សុធារ៉ា ឱ្យដឹងថា សិលាចារឹកភាសាសំស្ក្រឹតនោះ ចារឹកនៅឆ្នាំ៦៣៣ នៃគ្រិស្តសករាជ (គ.ស) ដែលផ្ដល់ព័ត៌មានប្រវត្តិសាស្ត្រសំខាន់ៗជាច្រើនចំណុច។

មួយក្នុងចំណោមនោះ គឺអាទិភាពចាស់ជាងគេក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៃស្ថាននាមដ៏សំខាន់មួយ គឺសុវណ៌្ណភូមិ (សុវណ្ណភូមិ) របស់ព្រះបាទ ឥសានវរ្ម័នទី១ (អានថា៖ វៈរ៉ាក់ម៉ាន់) នៅសតវត្សទី៧ គឺមុនសម័យអង្គរ។ លោកយល់ថា នាមនេះ ប្រហែលជាឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា នៅសម័យមុនអង្គរ ដែលគេកំពុងតាមរករហូតសព្វថ្ងៃនោះឯង។

ជាងនេះទៀត បណ្ឌិត វង់ សុធារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ភស្តុតាងថ្មីដែលបញ្ជាក់ថា ពាក្យ សុវណ្ណភូមិ គឺមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា ឬដែនដីអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះឡើយ រហូតដល់សតវត្សទី១៦ ពាក្យនេះ ត្រូវបានគេលើកយកមកនិយាយក្នុងគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា អំពីស្ដេចដែលគ្រប់គ្រងនៅដែនដីសុវណ្ណភូមិ ប៉ុន្តែមិនបានបញ្ជាក់ថា ជាស្ដេចប្រទេសណាមួយក្នុងចំណោមប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទេ។ លោកបន្ថែមថា ពាក្យសុវណ្ណភូមិ ដែលទើបនឹងរកឃើញនៅសិលាចារឹកក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺនោះ គឺជាភស្តុតាងចំណាស់មួយបន្ទាប់ពីភស្តុតាងសិលាចារឹកក្នុងរាជព្រះបាទអសោក មហារាជ្យ នៅសតវត្ស ទី៣ មុន គ.ស ដែលបានរៀបរាប់ពីការពេញព្រះទ័យរបស់ព្រះអង្គក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនា និងបានបញ្ជូនសាសនទូតពីរព្រះអង្គមកកាន់ទឹកដីសុវណ្ណភូមិ។

លោកកត់សម្គាល់ថា កន្លងមកបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីដីគោក និងដីកោះមួយចំនួនសុទ្ធតែបានអះអាងថា ជាដែនដីសុវណ្ណភូមិ ដូចជាប្រទេសថៃ ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសភូមា ឡាវ កម្ពុជា ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម ប៉ុន្តែគេមិនដឹងថា ដែនដីសុវណ្ណភូមិស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសណាពិតប្រាកដនោះទេ៖ «ពីរគាថាសំខាន់ ដែលមានពាក្យសុវណ្ណភូមិហ្នឹង យើងអាចបកប្រែបានថា ព្រះបាទឥសានវម៌្មទី១ ជាស្តេចអង់អាចក្លាហាន ដែលជាស្ដេចនៅពីលើស្ដេចទាំងឡាយយ៉ាងធំ។ ព្រះអង្គគ្រប់គ្រងទឹកដីនៅសុវណ្ណភូមិទាំងមូលទៅទល់នឹងដែនសមុទ្រ»។

បណ្ឌិត វង់ សុធារ៉ា រៀបរាប់ថា មានសិលាចារឹកផ្សេងទៀតនៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១ នាសតវត្សទី ៧ ដែលគេរកឃើញនៅជិតតំបន់អយុធ្យា ប្រទេសថៃ បច្ចុប្បន្ន គឺមាននិយាយអំពីស្តេចមួយព្រះអង្គព្រះនាម ហ៌ស្សវម៌្ម (អានថា៖ ហះរះសាក់វៈរ៉ាក់ម៉ាន់) ដែលប្រកាសថា ខ្លួនជាចៅរបស់ព្រះបាទឥសានវម៌្មទី១ (អានថា៖ វៈរ៉ាក់ម៉ាន់)។ ចំណុចនេះ លោកថា ព្រះអង្គបានគ្រប់គ្រងលើដែនដីថៃបច្ចុប្បន្នទាំងមូល បើទោះបីជាមិនបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ក៏ដោយ ពីព្រោះមានចៅរបស់ព្រះអង្គជាស្ដេចត្រាញ់គ្រប់គ្រងនៅទីនោះ។

ក្រៅពីនេះក៏មានសិលាចារឹកផ្សេងទៀតបញ្ជាក់ថា មុនពេលព្រះបាទឥសានវម៌្មទី១ ឡើងសោយរាជ្យនៅឆ្នាំ៦១៦ នៃគ.ស (គ្រិស្តសករាជ) គឺព្រះអង្គធ្លាប់គ្រប់គ្រងនៅក្សត្របុរី ឬទីក្រុងធំៗចំនួនបី ដែលមានទីតាំងក្នុងដីខ្មែរបច្ចុប្បន្ន និងមួយផ្នែកស្ថិតនៅក្នុងដីថៃបច្ចុប្បន្នផងដែរ។

ភស្តុតាងទាំងនេះហើយដែលធ្វើឱ្យលោកអាចសន្និដ្ឋានបានថា ទឹកដីខ្មែរមុនសម័យអង្គរ ទំនងគេហៅថា សុវណ្ណភូមិ ហើយដែនដីសុវណ្ណភូមិនោះ គឺស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងជាតិពន្ធុមួយដែលមានឈ្មោះថា "ខ្មេរ" ឬ "ខ្មែរ" សព្វថ្ងៃ ដែលមានស្តេចជាជនជាតិខ្មែរជាអ្នកគ្រប់គ្រងលើដែនដីនោះទាំងមូលតែម្ដង។

តាមរយៈភស្តុតាងសិលាចារឹកទាំងនេះបញ្ជាក់ថា ដែនដីសុវណ្ណភូមិ គឺត្រូវនឹងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន។ ដែនដីនេះក៏ត្រូវនឹងទឹកដីនៅប្រទេសចម្ប៉ាភាគកណ្ដាលចុះមកខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាម បច្ចុប្បន្ន ទៅទល់នឹងសមុទ្រ។ បន្ថែមពីនេះ ដែនដីសុវណ្ណភូមិក៏ត្រូវគ្នានឹងប្រទេសឡាវ ប្រទេសថៃ ទាំងមូល និងប្រទេសភូមាមួយភាគធំបច្ចុប្បន្ន ដែលមានក្រុមជនជាតិមនរស់នៅហើយអាចលាតសន្ធឹងដល់ពាក់កណ្ដាលជ្រោយម៉ាឡេស៊ី។

ចំណែកទឹកដីមួយចំនួនទៀតនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី បច្ចុប្បន្ន លោកថា បើយោងតាមសិលាចារឹកនៅលើកោះជ្វាក្នុងសតវត្សទី៨ ត្រូវគ្នានឹងឈ្មោះមួយទៀតថា សុវណ្ណទ្វីប៖ «ភូមិនៅប្រទេសផ្សេងហ្នឹងដូចយើងឃើញហើយថា ដោយសារទឹកដីដ៏ធំទូលាយ វិសាលភាពដ៏ធំទូលាយរបស់ខ្មែរពីកាលមុនហ្នឹង វាក្លាយជាទឹកដីឡាវ វាក្លាយជាទឹកដីថៃ ក្លាយជាទឹកដីភូមាភាគខ្លះ និងក្លាយជាទឹកដីវៀតណាម ភាគខាងត្បូង។ ហេតុហ្នឹងហើយដែលនាំឱ្យអ្នកទាំងអស់ហ្នឹងប្រកាសភាពស្របច្បាប់ថា គេហ្នឹងក៏ជាសុវណ្ណភូមិដែរ»។

នៅក្នុងវចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ពីពាក្យ "សុវណ្ណ" និងពាក្យថា "ភូមិ"។ "សុវណ្ណ" មានន័យថា "មាស" រីឯពាក្យថា "ភូមិ" មានន័យថា "ដី ឬ ផែនដី"។ ដូច្នេះពាក្យសុវណ្ណភូមិ ប្រែមកថា ដីមាស ឬដែនដីមាស។ ពាក្យនេះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាំងសតវត្សទី១៦ ហើយរហូតដល់សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ពាក្យនេះត្រូវបានសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានយកទៅតែងជាបទចម្រៀងស្នេហាជាតិ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តប្រជាជាតិខ្មែរ ហើយច្រៀងតៗរហូតមក ពិសេសនៅក្នុងជួរកងទ័ពតែម្ដង។

សិលាចារឹកថ្មីដែលទើបនឹងរកឃើញនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ គឺមានចំនួនពីរផ្ទាំង ហើយផ្ទាំងសំខាន់ដែលមានឈ្មោះស្ថាននាមសុវណ្ណភូមិនោះ គឺមានទំហំទទឹងជាងកន្លះម៉ែត្រ (៥៥សង់ទីម៉ែត្រ) និងមានកម្ពស់ជាង ១ម៉ែត្រ (១,២៥ម៉ែត្រ)។ សិលាចារឹកនេះជាភាសាសំស្ក្រឹត ចារឹកក្នុងឆ្នាំ៦៣៣ នៃគ.ស (គ្រិស្តសករាជ)។

សាស្ត្រាចារ្យដដែលបញ្ជាក់ថា ការរកឃើញផ្ទាំងសិលាចារឹកថ្មីនោះ ក្រោយពេលមានសាស្ត្រាចារ្យម្នាក់ដែលបង្រៀននៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ប្រាប់ដំណឹងនេះមកលោក ហើយមានសហការីរបស់លោកពីរនាក់ទៀតដែលជំនាញខាងភាសាវិទ្យា និងភាសាសំស្ក្រឹតបានជួយការងារនេះច្រើន គឺសាស្ត្រាចារ្យ ហ៊ុន ឈុនតេង និងកញ្ញាបណ្ឌិត ឆោម គន្ធា។ សិលាចារឹកនេះ ក្រៅពីបង្ហាញស្ថាននាមសុវណ្ណភូមិ គឺ មាននិយាយពីការគោរពចំពោះព្រះហរិហរៈ ដែលមានព្រះវិស្ណុ និងព្រះឥសូរ បញ្ចូលគ្នា និងរឿងរ៉ាវផ្សេងទៀត ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងសិលាចារឹកផ្សេងទៀតដែរ៖ «គួរតែមានមោទនភាពដែលកាលពីមុនយើងមិនច្បាស់ថាសុវណ្ណភូមិជារបស់អ្នកណា! ប៉ុន្តែតាមរយៈសិលាចារឹកហ្នឹងយើងច្បាស់ថា ជារបស់ខ្មែរមែន ដូចបទចម្រៀងដែលយើងធ្លាប់ស្មានមែន»។

អគ្គនាយកដ្ឋានទទួលបន្ទុកបេតិកភណ្ឌនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ប្រាក់ សុណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើទទួលបានព័ត៌មានស្ដីពីការរកឃើញអ្វីមួយថ្មីដូចករណីនេះ ខាងក្រសួងនឹងមិននៅស្ងៀមឡើយ។ ពោលគឺក្រសួងនឹងទាក់ទងទៅមន្ត្រីការិយាល័យស្រុក មន្ទីរវប្បធម៌ខេត្ត ឱ្យធ្វើការងារនេះ ដើម្បីចុះទៅពិនិត្យហើយសួរនាំព្រះចៅអធិការវត្ត ឬគណៈកម្មការវត្តឱ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុនសិន ទើបអាចផ្សព្វផ្សាយជាក្រោយ។

លោកថា ប្រសិនក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ ឬពលរដ្ឋណាដែលព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺអាចទាក់ទងទៅមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាសម្រាប់ជាការរួមចំណែកថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌របស់ជាតិយើងទាំងអស់គ្នា។ បណ្ឌិត វង់ សុធារ៉ា ឱ្យដឹងថា ក្រោយការរកឃើញសិលាចារឹកនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខាងលោកនឹងខិតខំសិក្សាឱ្យបានស៊ីជម្រៅ និងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ ដូចជាមានបំណងរៀបចំសិក្ខាសាលាស្ដីពីរបកគំហើញនេះ ដើម្បីជាមូលដ្ឋានសម្រាប់គិតពិចារណា៕