វិទ្យាសាស្រ្តយោធាកម្ពុជា: ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម

ឯកសារសំខាន់ៗមានដូចជា៖

ភូមិវិទ្យា ជនជាតិនៅកម្ពុជា
ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម
ជនជាតិ វៀតណាម នៅកម្ពុជា
មហា អាណាចក្រ ចម្ប៉ា / ចាម
ចាម ព្រះពុទ្ធសាសនា
ហ្គាហ្វារ ពាងម៉េត អគ្គរដ្ឋទូតខ្មែរប្រចាំ UN ឆ្នាំ ១៩៧០
ចលនា កុក ស Ksor Kok
ចលនាយុវជន មាតាធម្មជាតិ អាឡិច ហ្កោនសាឡេស ដាវីតសុន Alex (Alejandro) Gonzalez
ចលនា Degar ដេហ្គា និង ដ្រូន នៅ រតនគីរី មណ្ឌលគីរី ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ
ចាម គ្រឹស្តិសាសនា (ចលានាបះបោនៅ ដាឡាត់ Đắk Lắk )
ចាម ហិណ្ឌូ សាសនា

ជាភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម មាននយោបាយចែកជា ៦ ដំណាក់កាលដូចតទៅ ពី ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ឆ្នាំ ១៩៩១ ប្រទេសវៀតណាម ដើរតាម សហភាពសូវៀត, ឆ្នាំ ១៩៩១ ដល់ ឆ្នាំ ២០១៧ ប្រទេសវៀតណាម ដើរតាមនយោបាយ សហរដ្ឋអាមេរិក ចាបពី ឆ្នាំ ២០១៧ ដល់ ២០២១ ប្រទេសវៀតណាម ងាកទៅរក ប្រទេស អឺរ៉៉ុប ឬ បារាំង ជាខ្នងបង្អែក លុះ សង្រ្គាម អ៊ុយក្រែនផ្ទុះឡើង ឆ្នាំ ២០២២ ខែ មករា ដល់ ចុងឆ្នាំ ២០២៣ នោះ ប្រទេសវៀតណាម ចាប់ផ្តើម ដកខ្លួន ចេញពី អឺរ៉ុប មក កសាងទំនាក់ទំនង ជាមួយ ឥណ្ឌូនេស៊ី និង ឥណ្ឌា ដោយសារ វៀតណាម តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត មិនអាចមានទំនាក់ទំនងល្អ ជាមួយ ប្រទេស ចិន ដែលជាប់ព្រំដែនគ្នាជាដាច់ខាត។ អ្វីៗ ដែលវៀតណាម បាន នឹងកំពុងធ្វើ គឺដើម្បី ប្រឆាំង ចិន។

ភូមិសាស្រ្តនយោបាយវៀតណាម-វៀតណាម ជា រដ្ឋ ២ បូកចូលគ្នាឬ រដ្ឋអណ្ណាម បូករដ្ឋ ដាយវៀត ក្លាយជាវៀតណាម។ ដើម្បីឈ្នះសង្រ្គាម លើ កងទ័ពអាមេរិក ប្រទេសចិនបានសុខចិត្តឲ្យមានការ បង្រួបបង្រួម វៀតណាមជើង និង វៀតមណាមត្បូង ក្លាយជា វៀតណាមតែ ១ដូចសព្វថ្ងៃ។ តែ ក្រោយពី ការបង្រួបបង្រួមជាតិ មេដឹកនាំវៀតណាម បាន យកប្រទេសវៀតណាម ទៅចូលជាមួយ សូវៀត បន្ទាប់ចូលជាមួយ អាមេរិក និង ពេលនេះ ចូលជាមួយ អឺរ៉ុប ក្នុងបំណង ប្រឆាំង ចិន ដោយសារ ចិន គ្រប់គ្រងដែនសមុទ្រ តុង កឹង ដើម្បី ប្រឆាំងនឹង វៀតណាម។ សម្ព័ន្ធមិត្ត វៀតណាម ជាមួយ រដ្ឋបាល លោក ត្រាំ TRUMP ត្រូវបាន អាមេរិកវាយតម្លៃ វៀតណាមថា ជារដ្ឋ ទុច្ចរិត ម៉ាហ្វីយ៉ា ហើយ ទំនាក់ទំនង វៀតណាមជាមួយ BIDEN ត្រូវបាន ប្រជាជនខ្មែរ ភាគច្រើន គិតថា ល្អទៅវិញ ដោយសារ ពួកគាត់គិតថា វៀតណាមជាប្រទេស សេរី !

ឯកសារបន្ថែម ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម
កម្រង ឯកសារ ភូមិសាស្ នយោបាយ ចាម ចម្បា
កម្រង ឯកសារ ភូមិសាស្ នយោបាយ ថៃ សៀម
កម្រង ឯកសារ ភូមិសាស្ នយោបាយ លាវ -ឡាវ
តំបន់ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ASEAN

ជាភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម ការមកដល់នៃ នាវាផ្ទុកយន្តហោះរបស់់ អាមេរិក មកសំចតនៅ Da Nang គឺក្នុងន័យ រងការគំរាមរបស់ ទ័ពអាមេរិក ដែល អាមេរិក បានចំណាយជាង ១០០០ លានដុល្លា ដើម្បី ទំនើបកម្ម មូលដ្ឋានកងទ័ពវៀតណាម ប្រយោជន៍ប្រើប្រាស់់វៀតណាម ជាឈ្នាន់ ជាមួលដ្ឋាន សម្រាប់ វាយប្រហារចិន។ ដូច្នេះ បន្ទាប់ពី ប្រតិភូយោធាអាមេរិក ចាកចេញពីវៀតណាម ប្រតិភូកងទ័ពវៀតណាម នឹងត្រូវទៅ រាយការណ៍ដល់ ប្រទេស ចិន អំពីដំណើរទស្សនៈកិច្ចនេះ ព្រោះ ចិន បានចំណាយ រាប់ពាន់លានដុល្លា ដើម្បីកសាង ទីក្រុងជំនួយនានានៅ ប្រទេសចិនដែរ ៕

ភូមិសាស្ នយោបាយ វៀតណាម The Geopolទtics of Vietnam ក្នុងទីនេះ នឹងធ្វើការបកស្រាយ អ្វីជា បញ្ហារបស់ វៀតណាម ជាមួយ កម្ពុជា ឡាវ ថៃ ភូមារ ចិន និងប្រទេសនានាក្នុងតំបន់ ក៍ដូចជា ទំនាក់ទំនងរវាង វៀតណាម ជាមួយ មហាអំណាចនានា ដែលមានដូចជា៖

វៀតណាម ជាមួយ កម្ពុជា

៣០ សីហា ២០២៣ សភាពការណ៍វៀតណាម៖ សារពត៍មាននៅកម្ពុជា និងសកលលោកចុះផ្សាយច្រើនអំពី ក្រុមហ៊ុនផលិតរថយន្តវៀតណាមឈ្មោះ vinfast ថាជាក្រុមហ៊ុនធំបំផុតក្នុងលោកទី ៣ ដែលអ្នក នយោបាយ អ្នករកស៊ីនៅកម្ពុជា សំណូមពរឲ្យ បញ្ញវន្តខ្មែរយកគំរូតាម វៀតណាម !។ ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន vinfast ឈ្មោះ Pham Nhat Vuong មានលុយ ១៩១ ពាន់លានដុល្លា។ គាត់ជា និស្សិត រៀននៅ Ukraine កាលសម័យសូវៀត គាត់ក្លាយជា មហាសេដ្ឋីផលិត មីគុយទាវ នៅ រដ្ឋ Khakiv ក្នុងប្រទេស អ៊ុយក្រែន និងត្រូវបាន សមាគម វៀតណាម អ៊ុយក្រែន ចោទប្រកាន់ពីបទ លួចផ្តល់ក្រុមហ៊ុនជាង ២០០០ នៅ អ៊ុយក្រែន។ ពេលមកដល់វៀតណាម គាត់ រកស៊ីផលិត មី វៀតណាម ជាប់លេខ ១ គាត់ រកស៊ីផលិតរថយន្ត ជាប់លេខ ១ នៅ វៀតណាមទៀត គាត់ទៅ បើករោងចក្រនៅ អាមេរិក ឥលូវជាប់ លេខ ៣ លើសកលោក។ ដូច្នេះជាសន្ធិដ្ឋាន គាត់ជាគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ វៀតណាមខាងជើងនៅថ្ងៃក្រោយ ដូចដែល ថាក់ស៊ីន ក្លាយជាគ្រោះសម្រាប់ ស្តេច សៀម ប្រធានក្រុមហ៊ុន Wagner ក្លាយជាគ្រោះសម្រាប់ Putin លោក ត្រាំជាមហាសេដ្ឋី ក្លាយជាគ្រោះ របស់ អាមេរិក...សព្វថ្ងៃ ជនជាតិ វៀតណាម ៧,០០០ នាក់កំពុងរស់នៅ អ៊ុយក្រែន និង ២,២ លានានាក់ កំពុងរស់នៅ សហរដ្ឋអាមេរិក គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២៣។
២៧ មុថុនា ២០២៣ Sopheak Sorn សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានចេញបទបញ្ជាឲ្យបាញ់ទម្លាក់យន្តហោះគ្មានមនុស្សបើកដែលបានហោះចូលទឹកដីកម្ពុជា ជាប់ព្រំដែនជាមួយវៀតណាម នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី! សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាទៅនាយឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ីង ប៊ុនហៀង មេបញ្ជាការ បញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្ស បញ្ជូនទាហាន៥០០នាក់ និងកាំភ្លើងយ៉ាងហោចណាស់ ២០០ដើម ដាក់ពង្រាយគ្រប់កន្លែងតាមព្រំដែន ដើម្បីបាញ់កម្ទេចយន្តហោះគ្មានមនុស្សបើក!
២៧ មុថុនា ២០២៣ Chan Born ប្រវត្តិ ចម្ប៉ា និង ដេហ្គា Champa vs Degar ( Dak Lat) ចម្បា់ ជាអាណាចក្រធំ មានរដ្ឋ ០៨ ធំជាចំណុះ ឯ ដេហ្គា ជា រដ្ឋមួយ សព្វថ្ងៃនៅរក្សា ឈ្មោះថា ដា ឡាត់ គឺជនជាតិ ដេហ្គា និង ឡាត នៅពីខាងលើ មានរដ្ឋឈ្មោះ ចារាយ។ ដោយសារ អាមេរិក ត្រូវការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២៤ នេះ ដូច្នេះ ត្រូវការសម្លេងឆ្នោត ពី រដ្ឋាភិបាលស្រម៉ោលវៀតណាមខាងត្បូង ដែលរត់ទៅ អាមេរិក ឆ្នាំ ១៩៧៥ ជាមួយ រដ្ឋាភិបាល លន់ នល់ ដោយសារ រដ្ឋាភិបាលទាំង ២ គឺជា រដ្ឋាភិបាល គ្រឹស្តសាសនា។ ដូច្នេ ពេលបោះឆ្នោតខាងមុខ ពួក ចាម យួន ហ្នឹង ទាមទារទឹកដី បំបែករដ្ឋ ដូចដែលអាមេរិក កំពុងជួយ តៃវ៉ាន់ Taiwan . កងទ័ពពួកគេមាន អាវុធគ្រប់គ្រាន លាក់ទុក ដោយមានការជួយ ពី វៀតណាមសេរី ព្រៃនគរ។ ថៃ ធ្លាប់ពឹង ជប៉ុន យកបានដីខ្មែរភាគខាងលិច, វៀតណាមត្បូងពឹង ជប៉ុន យកបានដិ កម្ពុជាក្រោម សព្វថ្ងៃ ពួក ចាម ហ្នឹងពឹង ជប៉ុន អាមេរិក ដើម្បី យកដី តំបន់ មុំ ៣ ៕
២៧ មុថុនា ២០២៣ NC TV សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ចេញបទបញ្ជាឱ្យបាញ់ទម្លាក់ដ្រូន ដែលហោះចូលទឹកដីកម្ពុជា និងរាំងខ្ទប់សកម្មភាពបាក់ទ័ពរបស់ក្រុមវាយប្រហារលើទឹកដី វៀតណាម ចូលទឹកដីកម្ពុជា ភ្នំពេញ៖ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា តាមរយៈសារជាសំឡេង នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣នេះ បានចេញបទបញ្ជាឱ្យបាញ់ទម្លាក់យន្តហោះគ្មានមនុស្សបើក(ដ្រូន) ដែលហោះចូលទឹកដីកម្ពុជា។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា ប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ មានដ្រូនជាច្រើនគ្រឿង បានហោះ និងធ្លាក់ចូលទឹកដីកម្ពុជា ដែលតាមការបញ្ជាក់ពីភាគីវៀតណាម មិនមែនជាដ្រូនវៀតណាមឡើយ។ ដូច្នេះ ដ្រូនទាំងនោះជាដ្រូនរបស់ក្រុមវាយប្រហារវៀតណាម។ ទន្ទឹងនឹងនោះ មានមួយចំនួននៃកងទ័ពភេរវកម្មទាំងនោះ កំពុងបាក់ទ័ពរត់ចូលទឹកដីកម្ពុជា។សម្តេចតេជោ បានបញ្ជាឱ្យកងទ័ពនៅបញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្ស៥០០នាក់ និងកាំភ្លើងបាញ់យន្តហោះ ២០០ដើម ចេញជាបន្ទាន់ ដើម្បីពង្រាយគ្រប់ច្រកល្ហកសម្រាប់បាញ់ទម្លាក់ដ្រូនទាំងនោះ។ជាមួយគ្នានេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានចេញបទបញ្ជាឱ្យសម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ, នាយឧត្តមសេនីយ៍ វង្ស ពិសេន អគ្គមេបញ្ជាការកងយោធពលខេមរភូមិ និងនាយឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ីង ប៊ុនហៀង មេបញ្ជាការកងអង្គរក្ស ព្រមទាំងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធឈរជើងនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី, រតនគិរី និងខេត្តក្រចេះ ឱ្យរាំងខ្ទប់សកម្មភាពជ្រៀតចូលរបស់ក្រុមប្រដាប់អាវុធ វាយប្រហារបែបភេរវកម្មនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម កាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃថ្មីៗនេះ ដែលមានបំណងជ្រកកោណនៅទឹកដីកម្ពុជា។
DAP News វៀតណាមអះអាងថា ខ្លួនមានឯកសារបញ្ជាក់ថា ការវាយប្រហារ សម្លាប់មនុស្ស៩នាក់ កាលពីថ្ងៃទី១១មិថុនា គឺមានការការណែនាំពីបុគ្គល និងអង្គការមួយចំនួន នៅក្រៅប្រទេសវៀតណាម. បរទេស ៖ ក្នុងចំណោមជនសង្ស័យចំនួន ៨៤ នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ពីបទជាប់ពាក់ព័ន្ធ ក្នុងការវាយប្រហារលើ ការិយាល័យគណៈកម្មាធិការ ប្រជាជនក្នុងខេត្ត ដាក់ឡាក់ ក្នុងនោះ ៧៥នាក់ កំពុងត្រូវបាន ស៊ើបអង្កេតពីបទភេរវកម្ម។ក្នុងចំណោមជនសង្ស័យទាំងនោះ គឺមានម្នាក់ជាសមាជិក នៃអង្គការភេរវជនដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានផ្តល់ការណែនាំដល់ អ្នកវាយប្រហារ ដើម្បីជ្រៀតចូលប្រទេសវៀតណាម និងធ្វើការវាយប្រហារ។
Chan Born តើវៀតណាមទាំងអស់ សុទ្ធតែអាក្រក់ ជាមួយ ខ្មែរ? អត់ទេ វៀតាណាមខាងជើង គេ ហៅពួក ធ្មេញខ្មៅ ឬ គិញ ជាជនជាតិ គិញ ដែល ជួយប្រទេសកម្ពុជាច្រើនតាំងពី សម័យសង្រ្គាម ខ្មែរ ចាម រហូតសម័យ បារាំង អាមេរិកកាំង ដូច្នេះ បានជា វៀតណាមខាងត្បូង ឬ ពួ ក វៀតណា កណ្តាល គេបង្រៀនខ្មែរ ឲ្យ ជេរ យួន ៗៗៗ ឬ ពួក គិញ វាមក លបស្តាប់....ពួក យួន ដាំក្បាលតែអុង....តាមពិតសុទ្ធតែ រឿង បោក...
២៧ មុថុនា ២០២៣ Military KH News សម្តេច ហ៊ុន សែន ចេញបញ្ជាឲ្យចេញអាវុធទំនើប បាញ់ទម្លាក់យន្តហោះគ្មានមនុស្សបើកដែលហោះចូលទឹកដីកម្ពុជា។ 👏ក្ដៅៗ Cambo Defence សម្តេចចេញបទបញ្ជាហើយ បងប្អូននៅតាមផ្លូវជាតិទៅខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ថតចែកគ្នាយើងមើលផង ចតេជោបញ្ជារបន្ទាន់អោយកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធទាំងអស់បាញ់ទំលាក់យន្តហោះគ្មានមនុស្សបើកដែលហោះចូលទឹកដីកម្ពុជាដោយគ្មានការអនុញ្ញាតិ
២៧ មុថុនា ២០២៣ Sorn Sopheak-ស៊ន សុភក្រ្ត សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានចេញបទបញ្ជាឲ្យបាញ់ទម្លាក់យន្តហោះគ្មានមនុស្សបើកដែលបានហោះចូលទឹកដីកម្ពុជា ជាប់ព្រំដែនជាមួយវៀតណាម នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី! សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាទៅនាយឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ីង ប៊ុនហៀង មេបញ្ជាការ បញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្ស បញ្ជូនទាហាន៥០០នាក់ និងកាំភ្លើងយ៉ាងហោចណាស់ ២០០ ដើម ដាក់ពង្រាយគ្រប់កន្លែងតាមព្រំដែន ដើម្បីបាញ់កម្ទេចយន្តហោះគ្មានមនុស្សបើក!
២៧ មុថុនា ២០២៣ វៀតណាម ចែកតំបន់ រដ្ឋបាលជា ០៨ តំបន់ គឺ ដីសណ្តទន្កេមេគង្គ, តំបន់អាគ្នេយ៍, តំបន់ខាងត្បូង, ខ្ពង់រាបកណ្តាល, តំបន់ឆ្នេរកណ្តាល, តំបន់ឆ្នេរខាងជើង, តំបន់ដីសណ្តទន្លេក្រហម , តំបន់ខាងជើង និង តំបន់ខាងលិច។ ការបែងចែកនេះ គឺដើម្បី គ្រប់គ្រង ភូមិ-ប្រវត្តិនៃ ប ណ្តុំជនជាតិ ដូចជា បណ្តុំជនជាតិ ថៃ តៃ នៅភាគខាងជើងឆៀងខាងលិច ជាប់ប្រទេស លាវ និង តំបន់ខ្ពស់រាប កណ្តាល ជាបណ្តុំ ជនជាតិ ចាម និង ចម្ប៉ា ព្នង ..។
ជនជាតិ៖ ជនជាតិ ចំនួន ១០ ធំៗ ជាអំបូរពូជសាសន៍ ដែលមានចំនួនច្រើនជាគេ តាមលំដាប់ គឺ ជនជាតិ គិញ ៨៦% ជនជាតិ ជនជាតិ តៃ និង ថៃ ៤ % ព្នង ១,៤៨% ខ្មែរ ១,៦៧ % នេះជា មូលហេតុដែនជនជាតិខ្មែរ តែងតែនិយាយសំដៅខ្លាច ពូក គិញ វាចូលមកលួចស្តាប់ ! លួចស៊ើបការណ៍ ឬ ចូលមកសម្លាប់ ដោយសារ ជនជាតិ គិញ កាន់កិច្ចការរដ្ឋការ មានចំនួនច្រើនលើសលប់។ ជនជាតិ ច់ម្ប៉ា មានចំនួនតិចតួចជាង ជនជាតិ ខ្មែរ ១, ៧ លាននាក់់ ដែលជា មូលហេតុជនជាតិ ចម្ប៉ា តែងតែ លួងលោម បោកបញ្ឆោតខ្មែរឲ្យបំរើនយោបាយចម្ប៉ារ ឬ ឲ្យប្រឆាំងជាមួយ ជនជាតិ គិញ ជនជាតិ វៀតណាម ៕
ជំលោះ ពូជសាសន៍ ថៃ និង គិញ ដោយសារភាគខាងជើង កាលពីដើម គឺជា អាណាចក្រ ហ្លួងព្រះបង និង អាណាចក្រ វៀង ច័ន្ទ ជាទឹកដីក្រោមអំណាច សៀម ដែលត្រូវ បាន វៀតណាម ឬ គិញ ដណ្តើមយកទៅវិញ។ ចំណែក ជនជាតិ ចម្ប៉ា ដូចបានឃើញក្នុងផែនទី ខាងក្រោម គឺ លាន សាង ឬ វៀង ច័ន្ទ គឺជា រដ្ឋឥស្លាម ដូចជា រដ្ឋ ចាមបាសាក់ដែរ ដែល រដ្ឋទាំងនេះ លាតសន្លឹកជាមួយ រដ្ឋ ដាណាង ។
ខ្ពង់រាបកណ្តាល មាន ៥ ខេត្ត គឺ ដា ឡាត់់, កន្ទុំ, ដា ណង, ចារាយ, និង លំ ទង។ ខេត្តនីមួយៗ មានជនជាតិ ចាប់ពី ២០ ជនជាតិឡើងទៅ ដូចជា ខេត្ត ដា ឡាត់ មាន ជនជាតិ រ៉ាដែ និង ដេហ្គា ដែលមានចំនួនច្រើនជាងគេ លើសលុប។
កម្ពុជា មានវៀតណាម មាន ទំនាស់ព្រំដែន ១៥ តំបន់ ដែលជាតំបន់ រសើបបំផុត សំដៅថា ពិបាកធ្វើការចរចារគ្នា ដោយសារ ភាគី វៀតណាម លើកឡើងរឿងធ្លាប់ មានគុណ លើកម្ពុជា កាលឆ្នាំ ១៩៧៩ ដែល វៀតណាម លើកទ័ព ចូលមក ជួយរំដោះ កម្ពុជា ចេញពី របបខ្មែរក្រហម ដែល របបខ្មែរក្រហម គាំទ្រ ដោយ ចិន The Communism of China ចំណែក របបរដ្ឋកម្ពុជា The State of Kampuchea គាំទ្រ ដោយ សហភាព សូវៀត The Union of Soviet. នេះជា បរិបទ សង្រ្គាមត្រជាក់ ទសវត្សទី ៧០ និង ៩០។
កម្ពុជា សព្វថ្ងៃ មានការឯកភាពជាតិ ពី ៤ រដ្ឋាភិបាល និង មាន ខ្នងបង្អែកយោធា ជាមួយ កងទ័ព ប្រជាជនជាតិ ខណៈដែល កងទ័ព វៀតណាម លែងមាន ខ្នងបង្អែក ពី សូវៀត ដូចមុន បែរជាមាន អាមេរិក The United States ធ្វើជា ខ្នងបង្អែករបស់់ វៀតណាម ទៅវិញ។ ចិន និង អាមេរិក កំពុងតែប្រកូតប្រជែងគ្នា ទាំង យោធា ថាមពល សេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកវិជ្ជា ដូច្នេះ វៀតណាម គៀបសង្កត់កម្ពុជា សព្វបែបយ៉ាង បង្ខំកម្ពុជា ឲ្យដើរតាម គោលនយោបាយ អាមេរិកវៀតណាម។
កម្ពុជា មាន ជនជាតិ ចម្បារ៉ ឬ ចាម ប្រមាណ ០,៥ លាននាក់ ដែល កាន់សាសនា ឥស្លាម គ្រាដែល មាន វៀតណាម មាន ជនជាតិ តំបន់ភ្នំ ភាគកណ្តាល Central Highland ជាជនជាតិ ចម្ប៉ា ដ៍ច្រើនអន្លេក ដែល វៀតណាម ត្រូវខំ យកចិត្តជនជាតិទាំងនោះ ប្រយោជន៍ ឲ្យជនជាតិ ទាំងនេះបេះបោរ ទាមទារទឹកដី ភាគខាងកើតកម្ពុជា តាមរយ៖គណបក្សប្រឆាំង គឺ គណបក្ស សង្រ្គោះជាតិ ដែលគោលនយោបាយ គាំទ្រអាមេរិក គាំទ្រ វៀតណាមសេរី គាំទ្រ ចាមសេរី។
កាលឆ្នាំ ១៩៦០ ធ្លាប់មានពត៍មានអំពី ចំណាប់អារម្មណ៍របស់ កងទ័ព ប្រជាជនចិន ក្នុងការ អភិវឌ្ឈន៍ដងទ៧ន្លេមេគង្គ ពី ប្រទេសចិន ចុះមក ដល់ កម្ពុជា។ គោលបំនងនៃគម្រោងនេះ ដើម្បី ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទាំង យោធាសេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសចិន មកកម្ពុជា ខណៈដែល ប្រទេស វៀតណាម មានគោលនយោបាយប្រឆាំង ជាមួយ ចិន។ បញ្ហានេះ ក៍បានស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ លុះអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៥ ទើបកម្ពុជាអាចមាន សិទ្ធិចូលជាសមាជិក គណកម្មាធិការទន្លេមេគង្គ The Mekong Committee នេះដោយសារ កម្ពុជា បានឈានមួយជំហ៊ានក្នុង ប្លុកសេរី ដូចជា វៀតណាម ថៃ អ្វីដែលកាន់តែច្បាស់ ពី ប្រទេស ភូមារ មិនបានចូលជាសមាជិក គណកម្មាធិការមេគង្គ ឡើយ ទោះជា ភូមារ មានទន្លេរមេគង្គ ហូរកាត់យ៉ាងណាក្តី ។ បើទោះជាកម្ពុជា ចូលក្នុង គណគម្មាធិការនេះ តែ វៀតណាម នៅតែ រារាំង កម្ពុជា ក្នុងការ ដឹកជញ្ជូន ជំនួញ ចុះទៅ សមុទ្រ ដោយសារ កម្ពូជា ចងសម្ព័ន្ធជាមួយ ចិន។
កម្ពុជា ក៍ដូចជា លាវ ដែរ ស្ថិតក្នុងទីតាំងភូមិសាស្រ្តដែលមិនអាចចេញទៅ សមុទ្រចិនខាងត្បូង បាន ទំនិញសព្វសារពើរ ត្រូវតែ ឆ្លងកាត់ប្រទេស វៀតណាមដោយតឹងតែង រិតត្បិត ចំណាយច្រើន ទាំងពេលវេលាដើម្បី បានទៅ កំពង់ផែវៀតណាម មុនពេលចេញទៅ ប្រទេសទី ៣។ ចំណុចនេះ ដែល កម្ពុជា លាវ មាននិន្នាការប្រឆាំង នយោបាយការបរទេសវៀតណាម ត្បូងវៀតណាម មាននយោយបាយ ចង់ក្លាយជា មេដឹកនាំ មានឥទ្ធិពល ក្នុង តំបន់ភូមិសាស្រ្ត ដើម្បីប្រឆាំង ប្រទេសចិន ដែលកំពុងតែស្ថិតនៅ តំបន់ភូមិសាស្រ្តប្រកួតប្រជែងជាមួយ វៀតណាម ជប៉ុន ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី អាមេរិកកាំង។
ជនអន្តោប្រទេស វៀតណាមប្រមាណជាង ១ លាននាក់ មាន ជនជាតិ វៀតណាមសុទ្ធ និង ជនជាតិវៀតណាម កាត់ខ្មែរ ដែលនយោបាយប្រទេស វៀតណា គឺ ទាមទារឲ្យជនជាតិទាំងនេះ មានសិទ្ធិស្របច្បាប់ដុចពលរដ្ឋខ្មែរ ដើម្បី ប្រយោជន៍ធ្វើជា "កំលាំងតល្យភាព" ជាមួយ ជនជាតិខ្មែរក្រោយដែលកំពុងរស់នៅ ប្រទេសវៀតណាមសព្វថ្ងៃ។ បើជនជាតិវៀតណាមទាំងនោះ មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ពួកគេក្លាយជា កម្លាំងប្រឆាំងដ៍ធំរបស់វៀតណាម ប្រចាំនៅកម្ពុជា បូករួមទាំង បក្សប្រឆាំងធំៗនៅកម្ពុជាបាន និង កំពុងបំរើនយោបាយ វៀតណាម ដូចជា ផ្តល់សញ្ញាតិឲ្យជនជាតិវៀតណាម ជាពិសេស ករណី កាត់ទឹកដី ខ្មែរ ៤ ខេត្ត ដោយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ជាមួយ ក្រុម ម៉ុងតាញ៉ា Montagna របស់់ វៀតណាម ក្នុងផែនការ កសាង រដ្ឋចម្ប៉ាឡើងវិញ ដែលនេះជា កត្តាគ្រោះមហន្តរាយនៅកម្ពុជា បង្ករដោយ វៀតណាម ។
វៀតណាម កសាងសម្ព័ន្ធជាមួយ ឥណ្ឌូនេស៊ី ដើម្បីប្រឆាំង ចិនក្នុងឆ្នាំ ២០២២ នេះ ដែល តាមរយៈគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា ធ្លាប់មានការគំរាមកំហែង ដកកម្ពុជាចេញពី សមាគមន៍អាស៊ាន ដោយសំអាងលើហេតុផលថាកម្ពុជារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គ្រាដែល ឥណ្ឌូនេស៊ី គឺជាប្រទេសមាន ប្រជាជន ឥស្លាម ខុសពី កម្ពុជាមានប្រជាជន ពុទ្ធសាសនា។
ឥណ្ឌូនេស៊ី ចងសម្ព័ន្ធជាមួយ ចិន ឆ្នាំ ២០០៥ ដោយសារ មិនទាន់មាន បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ការចងសម្ព័ន្ធបែបនេះ ដោយសារ ឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេស មានអំណាចក្នុងតំបន់ ហើយ វៀតណាម មិនទាន់ក្លាយជា ទម្ងន់ហានិភ័យ ពេលនោះ កម្ពុជា ជាមួយ វៀតណាម មានស្ថានការណ៍ល្អគួរសម បើធៀបជាមួយ ស្ថានការណ៍ ដែល សម្ព័ន្ធ ឥណ្ឌូនេស៊ី វៀតណាម គឺ កម្ពុជា រងសម្ពាធជាខ្លាំង។
សម្ព៍ន្ធយោធា វៀតណាម ភូមារ ផ្នែកយោធាជើងទឹក គឺដើម្បី វៀតណាមគំរាមកំហែង ប្រទេសចិន ករណី មានសង្រ្គាម វៀតណាម ចិន គឺ ទ័ព វៀតណាម អាចបាញ់កាំជ្រួច ចេញពី មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹក ភូមារសំដៅ ខេត្ត យូណានរបស់ ចិន។ ពេលផ្ទូះបញ្ហា ភូមារលើរឿង រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស វៀតណាមមិនដែលរិះគន់ ភូមារឡើយ ហើយ ឥណ្ឌនេស៊ីតែងតែ គៀបសង្កត់កម្ពុជាជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានឲ្យ គៀបសង្កត់ភូមារផ្នែកការទូត គឺ វៀតណាម ធ្វើអ្វីៗសព្វយ៉ាង ដើម្បី គ្របសង្កត់កម្ពុជាដោយមិនចេញមុខ (លាក់មុខ/ របៀបជម្លោះការទូត) គឺ វៀតណាមគ្រាន់តែ ប្រើដៃ ឥណ្ឌូនេស៊ី ឬ អាមេរិកកាំង ឬ ថៃ ។
ក្នុងការធ្វើជំនួញ ទៅបរទេស កឺខាងបរទេសអន្តរជាតិ គេដឹងពី ចរិករបស់ វៀតណាម ដូច្នេះ ពួកគេមិនចង់ទិញ ឬ រារែកក្នុងការបញ្ចាទិញ បើសិនជាគ្មានទំនិញ ចេញពី កម្ពុជា ឬ លាវ ក្នុងស្ថានភាពនេះ ដែល វៀតណាម ដើរតួរជា បងធំ ជាអ្នកស៊ីឡាក ឬ គួកជេរក្នុងការ បញ្ជូនទំនិញទៅលក់នៅបរទេស ក្នុងនាម កម្ពុជា ឬ លាវ ឬ ក្នុងនាម ប្រទេស តាមដងទន្លេមេគង្គ។
ក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ វៀតណាម ប្រើប្រាស់ អ្នកនាំភ្ញៀវ អ្នកបកប្រែភាសា ជាជនជាតិ វៀតណាម មកពី ប្រទេស វៀតណាម នៅលើទឹកដីកម្ពុជា ដោយសំអាងថា នៅកម្ពុជា គ្មានអ្នកចេះភាសាវៀតណាម។ ជនជាតិ វៀតណាម រស់នៅ លើបឹងទន្លេសាប មានជីវភាពមិនសូវល្អ ត្រូវ ក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍វៀតណាម យករឿងនេះផ្សព្វផ្សាយតាម BBC ធ្វើជាវរទិការ រៃអង្រ្គាសប្រាក់ មកជួយ ជនជាតិវៀតណាមនៅកម្ពុជា។
វិស័យអន្តោប្រទេស. កម្ពុជាធ្វើការបណ្តេញចេញជនជាតិ វៀតណាមកាត់ ចាម រស់នៅ តាមដងទន្លេ ស្ទឹង ព្រែកឲ្យទៅ ប្រទេស វៀតណាមវិញ តែ អាជ្ញាធរវៀតណាម រារាំង មិនឲ្យចាកចេញពី កម្ពុជាឡើយនិង បង្ខំកម្ពុជាដើម្បី ទទួលយកពួកគេរស់នៅ កម្ពុជាដោយស្របច្បាប់ ខណៈពួកគេ មិនមែនជា ជនភៀសសឹក គ្មានឋានជាជនភៀសខ្លួន ដែលតាមការពិត ពួកគេជាជនជាតិ ចាម ម៉ុងតាញ៉ា ចាកចេញពី វៀតណាម ឆ្នាំ ១៩៧៩ ដើម្បី ឆ្លងទៅ ប្រទេសទី ៣ កាត់ព្រំដែន ថៃ ហើយពេលសង្រ្គាមស៊ីវិលកម្ពុជា ចប់ ពួកគេមិនវិលទៅ វៀតណាមវិញ បែរជា វៀតណាមរក្សាពួកគេទុកក្នុងកម្ពុជា ដើម្បី បោះឆ្នោត ជូន គណបក្សប្រឆាំង នៅកម្ពុជា ដូចករណី បោះឆ្នោត ឆ្នាំ ២០១៣ ។
វិស័យការពារជាតិ៖ ប្រទេសវៀតណាម មានមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹក នៅ កោះត្រល់ ទីនោះជាមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងអាកាស ជើងទឹក ជើងគោក មានទាំង នាវាមុជទឹក ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណតែ ៣០គម ពី កំពង់ផែ រាម មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកកម្ពូជា ដែល បរទេស អាមេរិកកាំង ឥណ្ឌា អឺរ៉ុបកំពុងរិះគន់ថា កម្ពុជាកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកដ៍ទំនើប អាចឲ្យ វានាមុជទឹក ចូលចតបាន ! ខណៈ នៅ រាម មាន ទឹកជម្រៅ ២,៧ មែត្រ ប្រាកដណាស់ មិនមែន អាមេរិក ឥណ្ឌា ជប៉ុន បារាំង សាំងហ្គាពួ រិះគន់កម្ពុជាទេ គឺ ប្រទេស វៀតណាម ខ្ចីដៃ ប្រទេសទាំងនោះ ដើម្បីរិះគន់កម្ពុជា ត្បិត តំបន់រាម កាលមុន ប្រកាសឯករាជ្យ ឆ្នាំ ១៩៥៣ គឺជា ចំណែក ចែកគ្នា រវាង កងទ័ព ថៃ និង កងទ័ព វៀតណាម។ នៅ ឆ្នាំ ១៩៤៦ កាលសង្រ្គាម រវាង ចិនដីគោក និង ចិនតៃវ៉ាន់ គឺ វៀតណាមខាងត្បូង ចុះសន្ធិសញ្ញាជួលដី កោះត្រល់ដើម្បី ធ្វើជា មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹក តៃវ៉ាន់ជាសម្ងាត់ ប្រឆាំង កងទ័ពចិន ដូច្នេះ ការដែល ចិន មកជួយ រៀបចំអភី. នៅកំពង់ផែ រាម គឺជាការមិនពេញចិត្តរបស់ វៀតណាម និង ថៃ។
វិស័យព្រៃឈើ៖ ប្រទេស វៀតណាម តម្លើងរោងចក្រអាឈើជាច្រើន ចម្ងាយប្រមាណជា ១០០ គម ពី ព្រំដែនកម្ពុជា ដើម្បី ចាំទិញឈើព្រៃ ពីកម្ពុជា យកទៅកែច្នៃនាំចេញ លក់នៅ ប្រទេស ចិន អាមេរិក អឺរ៉ុប។កម្ពុជា ក័ដួចជា លាវ ពិបាក ឬ មិនអាចទាល់តែសោះ ក្នុងការការពារព្រៃឈើ ការពារបរិស្ថាន ដោយសារ ក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើរបស់ វៀតណាម គឺជា កងទ័ពវៀតណាម ពួកគេមានអាវុធក្នុងដៃ មានគ្រឿងចក្រ ពួកគេ លួចកាប់ផង និង ចាំទទួលទិញផង ពីកម្ពុជា បើសិនជាមានការ ដេញបង្រ្កាបពីកម្ពុជា នោះគ្រាន់តែ ឆ្លងផុតព្រំដែន គឺ ភាគីកម្ពុជាគ្មានអំណាចចូលទៅដេញចាប់ឡើយ។
វិស័យពាណិជ្ជកម្ម ស្រូវ៖ វៀតណាម តម្លើងរោងចក្រសម្ងួត រោងចក្រកិនស្រូវ ដែលមាន លក្ខណៈទុះនើបខ្លាំង មានទុនច្រើន ដើម្បី ប្រមូលទិញ ស្រូវ ពីកម្ពុជា ក្នុងតម្លៃខ្ពស់ជាង កម្ពជា ដូចជា តម្លៃស្រូវ នៅកម្ពុជា ៥០០ រៀល/គក នោះ វៀតណាម គេនឹងទិញក្នុងតម្លៃ ដល់ទៅ ១០០០ រៀល /គក បែបនេះ បង្ករជាជំលោះនៅ ចំណោមប្រជាជនកម្ពុជាផង ដើម្បី បំផ្លាញរោងចក្រកិនស្រូវ នៅកម្ពុជាផង ត្បិត គ្មានស្រូវគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការ កិន និងនាំចេញអង្ករ។ ពេលណា វៀតណាម មានស្រូវច្រើន នោះ វៀតណាម មិនទិញស្រូវពីកម្ពុជា ឬ ទិញក្នងតម្លៃ ថោកបំផុត។ ទាំងនេះជា បញ្ហានៃការគ្រប់គ្រងទីផ្សារស្រូវ របស់វៀតណាម លើកម្ពុជា ។
វិស័យអចលនទ្រព្យ Real Estate Sector ប្រទេស វៀតណាម មានការធ្លាក់ចុះក្នុងវ៨ស័យនេះ ឆ្នាំ ២០២០ ដោយសារ វិបត្តិកូរីដ និងការបិទព្រំដែន។ កម្ពុជាក៍មានការធ្លាក់ចុះដូចគ្នាដែរ តែជា ទូទៅ វិស័យ Real Estate នេះ នៅកម្ពុជា មានការប្រកួតប្រជែង ត្បីត កម្ពុជា សហការណ៍ជាមួយ ចិន ក្នុងការនាំ គ្រឿងចក្រ សម្រាប់់សំណង់ ទំនើបៗពី ចិន និងមានតម្លៃថោក ជាង នៅប្រទេស វៀតណាម ។
មហាអំណាចតំបន់៖ វៀតណាម មានឪកាសផ្ទុះសង្រ្គាម ៧០% ដោយសារ គំរូ នៅ អ៊ុយក្រែន ដែលអ៊ុយក្រែន តាំងខ្លួនឯង ជាបងធំ Big Brother ប្រឆាំង រុស្សី ប្រឆាំង បារាំង អាល្លឺម៉ង់ អាមេរិក ខណៈដែល អង្គការ EU គឺ បារាំង អាល្លឹម៉ង់ គេជាអ្នកបង្កើត ជាស្ថាបនិក។ នៅ ASEAN ឯណេះវិញ ឥណ្ឌូនេស៊ី គេជា ម្ចាស់ ជាស្ថាបនិក គេតាំងខ្លួនជា មេធំរបស់ អាស៊ាន ចំណែក វៀតណាម ទើបតែ ចូល អាស៊ានសោះ បែរជា ទាំងខ្លួនជា បងធំ ប្រកួតក្នុង អាស៊ានផង ប្រកួតជាមួយ ចិនផង ចុះ មុខមាត់ អាមេរិក ជប៉ុន យកទៅដាក់ទីណា? ចំណុចហ្នឹងដែល អ្នកជំនាញខាងសង្រ្គាម គេថា "សង្ឈឹមវៀតណាមរៀនសូត្របានច្រើន អំពី សង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន" ៕
សមុទ្រចិនខាងត្បូង៖ ទំនិញកម្ពុជានាំទៅ អាមេរិក ៣៣% នាំទៅវៀតណាម ១៧ % នាំទៅ ចិន តែ ៦% មានន័យថាម៉េច ? វៀតណាម រកស៊ី បែប ម៉ាហ្វា គឺ វៀតណាម កំពុងគ្រប់គ្រងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រកួតជាមួយ ចិន ដោយសារ កម្ពុជា និង លាវ ស្ថិតក្នុង ស្ថានភាពគ្មានផ្លូវទឹក ចំណែក អាមេរិក អឺរ៉ុប គេបង្ខំ វៀតណាម ត្រូវតែ ទទួលយកទំនិញ ពី កម្ពុជាដែរ ទើបគេព្រមទិញទំនិញវៀតណាម។ បើ អាមេរិក មិនដូរ នយោបាយ មិនបង្ខំ គៀបវៀតណាមទេ គឺ វៀតណាមនឹងគៀប កម្ពុជាខ្លាំងឡើងៗ ដល់កម្រិតមួយ ដែល កម្ពុជាព្រមរណបវៀតណាម
យោងតាមគម្រោង អភិវឌ្ឍន៍តំបន់ត្រីកោណ Cambodia-Laos-Viet Nam Development Triangle Area បីប្រទេស កម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ ឆ្នាំ ១៩៩៩-២០២០ មានចំនួន ១០ ខេត្ត ០៣ ប្រទេស និង ០៧ គម្រោងអភិវឌ្ឈន៍ រួមភាព សន្តិសុខ និងការទូត,ដឹកជញ្ជូន, ឧស្សាហកម្ម, កសិកម្ម , ពាណិជ្ជកម្ម , វិនិយៅគទុន និង បរិដ្ឋាន។ គម្រោងនោះ ក្តោបលើ Initially, the Development Triangle Area had 10 member provinces namely Kon Tum, Gia Lai, Dak Lak and Dak Nong (Viet Nam); Sekong, Attapeu and Saravan (Laos); and Stung Treng, Rattanakiri Kraties and Mondulkiri (Cambodia). ដែលក្នុងំណុចនេះ យួន ម៉ុងតាញ៉ា បាន រួមគ្នាជាមួយ បក្សសង្រ្គោះជាតិ ទាញយក ខេត្តក្រចេះ របស់កម្ពុជា ធ្វើជាចលនារត់ចូលព្រៃ តាំងទីលំនៅ ចូលក្នុង ផែនទី នៃការបេះបោរផ្តាច់ទឹកដី ឬ ទទួលស្គាល់សិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ ជនជាតិ យួនដេហ្គា Degar
តើប្រទេស វៀតណាម មានទុនពីណាច្រ់ើនសន្ធឹកសន្ធាប់បែបនេះ មកអភី. នៅកម្ពុជា និង ឡាវ? គឺជាជាថិការដែល អាមេរិក អឺរ៉ុប និងសម្ព័ន្ធមិត្តដូចជា ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង បានជួយវៀតណាម សម្រាប់កិច្ចការ បេះបោររបស់ជនជាតិ ភាគតិចនៅកម្ពុជា និងការជួយដល់ គណបក្សប្រឆាំង នៅកម្ពូជា។ So far, Viet Nam has invested in 49 projects in Cambodia's member provinces with a total registered investment of US$ 1.63 billion and 67 projects worth US$1.97 billion in Laos. Meanwhile, five Vietnamese localities in the Development Triangle Area have attracted 233 projects worth US$ 2.3 billion from 20 countries and territories./.
បញ្ហា ម៉ុងតាញ៉ា ឬ ដេហ្គា Montagnards or Degar ឆ្នាំ ១៩៤៦ មេដឹកនាំវៀតណាមខាងជើង ហូ ជីមិញ បានស្នើរសុំ មេដឹកនាំ អ៊ីស្រាអែល ជួយបង្កើតសហគមន៍ជ្វីស នៅ វៀតណាខាងត្បូង ដែល ពេលនោះ កំពុងមានសង្រ្គាម រវាង វៀតណាមខាងជើង និង វៀតណាម ខាងត្បូង។ មូលហេតុនៃការស្នើរសុំនេះ ដោយសារ ទីក្រុង ចាម មួយ នៅ ទន្លេចាម ក្បែរ ក្រុង ហាណូយ ដែលជា ទីក្រុងសហគមន៍ជ្វីស។ អ៊ីស្រាអែល ជោគជ័យជាមួយ នយោបាយប្រឆាំង ឥស្លាម ប៉ាឡេស្ទីន ដោយសារ អ៊ីស្រាអែល បើកឲ្យមាន ជនជាតិនានា ចូលមករស់នៅ អ៊ីស្រាអែល ឲ្យតែពួកគេ កាន់សាសនា ជ្វីស ធ្វើបែបនេះ អ៊ីស្រាអែល មានការរីកចម្រើនខ្លាំង ព្រោះមាន ជនជាតិ អាមេរិក រុស្សី អឺរ៉ុប...ដូច្នេះ កំនិតរបស់ ហូ ជីមិញ គឺជា ចង់បាន តំបន់ភ្នំ ឬ ម៉ុងតាញ៉ា មានជាបណ្តុំជនជាតិនានាច្រើន សាសនាច្រើន ដូចជា សាសនា គ្រឹស្ត ប្រូតេស្តង់ ឥស្លាម ហិណ្ឌូ ពុទ្ធសាសនា កៅដាយ លុះឆ្នាំ ១៩៦៤ មានការបង្កើត រដ្ឋាភិបាល មុងតាញ៉ា ដែលមាន ៣ រដ្ឋ គឺ កម្ពុជាក្រោម វៀតណាមត្បូង និង ចម្ប៉ា ( តាមសញ្ញា ផ្កាយ ៣) និង ឆ្នាំ ២០២៣ មានការ បេះបោរ វាយប្រហារ លើ ប៉ុស្តិស្នាក់ការឃុំ នៅ Dak Lat សម្លាប់មនុស្ស ០៩ នាក់ ដែលជា លទ្ធផលនៃការ ប្រកួតប្រជែង រវាងចាម កាន់ សាសនា គ្រឹស្តិ និង ចាមកាន់សាសនា ប្រូតេស្តង់ ដែល ចាមកាន់ ប្រូតេស្តង់ ចូលរួមជាមួយ រដ្ឋាភិបាល រឹបអួស ដីធ្លីពួកគេ លក់ឲ្យបរទេស។ តាមឯកសារ គឺ សេរីភាពសាសនា ប្រូតេស្តង់់ អាមេរិក ចូលមក ធ្វើយុទ្ធនាការទាក់់ទាញយក សមាជិកពី សាសនាគ្រឹស្តិ និង វាយបំផ្លាញវិហារ Church -- ជាសរុប គឺជា ទំនាស រវាង អឺរ៉ុប និង អាមេរិម ឬ សាសនាគ្រឹស្ត ជាមួយ ប្រូតេស្តង់ ។
ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ជូបៃដិន គ្រោងកបំពេញទស្សនកិច្ចបន្ទាន់មួយ នៅប្រទេស វៀតណាម ដើម្បីគោលនយោបាយ ផ្លាស់ប្តូរដៃគូ Partnership ជាមួយអាមេរិក ដែល លោកប៉ៃដិនថ្លែងថា មេដឹកនាំវៀតណាមសុំជួប មេដឹកនាំអាមេរិកជាបន្ទាន់។ វៀតណាម បានដាក់ចេញគោលនយោបាយ ៣ កុំ ឆ្នាំ ២០១៩ ដែល (១)មានមានសម្ព៍ន្ធមិត្តយោធាជាមួយអាមេរិក (២ កុំមានមូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិក (៣) កុំឲ្យអាមេរិក វាយប្រហារចិនពីទឹកដីវៀតណាម។ កាលដើមខែ សីហា ២០២៣ មានរដ្ឋប្រហារយោធាមួយ កើតឡើងនៅ នីហ្សេ Niger ដែលគេជឿថា ជារដ្ឋប្រហាររៀបចំដោយ អាមេរិក ប្រឆាំង កងទ័ពបារាំង តែ បែជារុស្សី កេងចំណេញ រឿងនេះ ក្លាយជាមេរៀនមួយ សម្រាប់ប្រទេសវៀតណាម ត្រូវតែប្រកាស ផ្តាច់សម្ព័ន្ធមិត្តយោធាជាមួយ អាមេរិកជាផ្លូវការ។

ផែនទី ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម

ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ វៀតណាម កម្ពុជា ឡាវ

វៀតណាម ជាមួយ ឥណ្ឌូនេស៊ី

វៀតណាម ជាមួយ ភូមារ

នៅឆ្នាំ ២០១៨ មានរបាយការណ័អំពី ក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទនៃកងទ័ពវៀតណាម មានទុនប្រមានជា ៤៥% នៅ ភូមារ ដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស Vietnam Telecoms Ties Help Fund Myanmar Military Abuses — Rights Group Report គម្រោងនេះ ស្ថិតនៅ តំបន់ Rakhine state ទីដែលមានជំលោះ រវាង ជនជាតិឥស្លាមជាមួយ កងទ័ព ភូមារកាន់ពុទ្ធសាសនា
ឆ្នាំ ២០១៧ កងទ័ពវៀតណាម ប្តេជ្ញាចងសម្ព៍ន្ធកាន់តែរឹងមាំជាមួយ កងទ៍ព ភូមារ ដែលមានព្រំដែនជាប់ប្រទេស ចិន The Vietnamese State and Government will create the best conditions for the country’s army to enhance coordination with the Myanmar counterpart to deepen the bilateral friendship and cooperation.
អង្គការ CLMV) បង្កើតឆ្នាំ ២០១៣ ចំណោមប្រទេស ក្រីក្រនៅ អាស៊ាន ឆ្នាំ ២០១៩ ប្រទេស វៀតណាម មានចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងជាមួយ ក្រុមប្រទេស Cambodia-Laos-Myanmar-Vietnam (CLMV) ជាពិសេសជាមួយ ភូមារ ដែលទំនងជា ចង់ទាញប្រទេស ទាំងនេះក្លាយជា ប្លុកប្រឆាំង ចិន ។ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងយោធារបស់ វៀតណា ភូមារ មានសន្ទុះខ្លាំងក្លា រហូតទាល់តែ ក្រោយរដ្ឋាប្រហារយោធាភូមារ ទើបមានការថយចុះទំនាក់ទំនងផ្នែកយោធា។
ឆ្នាំ ២០១៥ យោធាវៀតណាម ទទួលបាន នាវាមុជទឹក ៤ គ្រឿង ពី រុស្សី ខណៈដែល កងទ័ព ភូមារ ត្រូវបានគេដឹងថា បំពាក់អាវុធផលិតនៅប្រទេស រុស្សី Vietnam Gets Fourth Submarine from Russia amid South China Sea Tensions ចំណុចនេះ មានន័យថា វៀតណាម រួមជាមួយ ភូមារ មាននយោបាយ គៀបសង្កត់ប្រទេសចិន។
ឆ្នាំ ២០២០ ប្រទេសវៀតណាម រៀបចំ ពិពណ៍ទ័ពអាកាសអន្តរជាតិ នៅវៀតណាម ដើម្បី លក់ចែកវាយសព្វាវុធឲ្យប្រទេសនានាក្នុងតំបន់ៗ ដោយសារ ប្រទេស រុស្សី ជាប់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ពិបាកក្នុងការ ធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ ចំណែក យោធាភូមារត្រូវបានគេ រាយការណ៍ថា បានប្រើប្រាស់ សម្ភារៈសឹករបស់ វៀតណាម ប្រមាណ ៦០ មុខ ទំនិញ។

វៀតណាម ឡាវ កម្ពុជា និង ភូមារ បង្កើតជា សម្ព័ន្ធប្រទេស ក្រីក្រ ដែលផ្អែកលើផែនទីភូមិសាស្រ្ត គឺ បង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ២០១៣ ចំណែក ផ្លូវ ១ ខ្សែក្រវ៉ាត់មួយរបស់ចិន បង្កើតឡើងឆ្នាំ ២០១២ ។ ចំនុចគត់សម្គាល់មួយទៀត ប្រទេស CLMV មិនមែនមានតែ ៤ គឺ មាន ៥ ប្រទេស នេះបើផ្អែកតាមរបាយការណ៍ ប្រទេសចិន ដែល អភិ. តំបន់នោះ គឺ មានប្រទេស ថៃ ផងដែរ បានន័យថា បទោះជា ៤ ប្រទេស មានទំនោរប្រឆាំង ចិនក្តី ក័ ប្រទេសថៃ គ្មានទំនោះ ប្រឆាំង ចិនដែរ ព្រោះ ប្រជាជនចិន ជាច្រើនកំពុងរស់នៅ លើទឹកដីថៃ ។

វៀតណាម ជាមួយ លាវ

ឆ្នាំ ១៩៥៩ វៀតណាមខាងជើងលើកទ័ព ចូលឈ្លានពានប្រទេស ឡាវ ។ សង្រ្គាមបន្តរហូតឆ្នាំ ១៩៧៣ ដែលភាគី ប្រាថេតឡាវ រួមជាមួយ កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង ចំណែក ភាគី ប្រឆាំង រួមមាន ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ, វៀតណាមខាងត្បូងុំ ថៃ អាមេរិក និង កម្ពុជា។ ចំណុចនេះ ប្រទេស ឡាវ គ្មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយ ចិន និង វៀតណាមឡើយ។ ប្រទេស លាវ ស្ថិតក្រោម ឥទ្ធិពល ចិន ក្នុងសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ ខណះ វៀតណាម ប្រឆាំង ចិន ដែរក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់។
វៀតណាម បង្កើតសម្ព័ន្ធ កម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ វៀតណាម ដែលប្រការបង្ករឲ្យមានការយល់់ច្រលំចំណោមមហាជននៅកម្ពុជា ថា ឥណ្ឌូចិន ជាអង្គការរបស់ ចិន ដែលតាមពិតទៅ វាគឺជា អង្គការសូវៀត ព្រោះ វៀតណាម នឹង ចិន គឺជា សត្រូវជាសម្ងាត់នៅ អំឡុងឆ្នាំ ១៩៥០-១៩៦០។
ក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់ ឆ្នាំ ១៩៦០-១៩៩១ ប្រទេស វៀតណាម កម្ពុជា លាវ ស្ថិតក្រោម ឥទ្ធិពលរបស់ សូវៀត តែក្រោមការដឹកនាំ បញ្ជាផ្ទាល់ ពី វៀតណាម។ ក្រោយសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់់ចាស់ ដួលរលំ ឆ្នាំ ១៩៩១ ប្រទេសវៀតណាម បាន ងាកទៅរក សហរដ្ឋអាមេរិក ជាប្លុកលោកសេរី ដើម្បី យកអំណាច អាមេរិក មកទប់ទល់ជាមួយ ប្រទេស ចិន។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ វៀតណាម ព្យាយាមគ្រប់សង្កត់ កម្ពុជា លាវ ឲ្យដើរតាម មាគ៍ា វៀតណាម គឺ ដើរតាម អាមេរិក អាស៊ានជាគោល។ គោលនយោបាយ អែប អាមេរិក វៃ ចិន របស់ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងគំហុក នៅឆ្នាំ ២០២៣ ក្រោយពេល ប្រទេស អាមេរិក និង អឺរ៉ុប រួមគ្នាជាង ៧០ ប្រទេស វាយប្រហាររុស្សី តែមិនឈ្នះកងទ័ពរុស្សី ដូច្នេះ វៀតណាម ដូរ ងាកទៅ រក អឺរ៉ុប Europe Power វិញម្តង គឺ ប្រឆាំង រុស្សី អព្យាក្រិតជាមួយ អាមេរិក តែ ប្រឆាំងចិនដដែលដូច កាលជំលោះកោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ឆ្នាំ ២០១១- ២០១៨។
វៀតណាមខាងជើង ប្រកាសជារដ្ឋឯករាជ្យ ឆ្នាំ ១៩៥៤ គឺ ផ្តាច់់ខ្លួនចេញពី វៀតណាមខាងត្បូងដែល ការផ្តាច់ខ្លួននេះ វៀតណាមខាងជើង រំលោភលើព្រំដែនប្រទេស ចិន ប្រទេសលាវ ព្រំដែនប្រទេស វៀតណាមខាងត្បូង ។ ប្រទេស ចិន ចាត់ទុកខ្លួនថា ចាញ់ឪបាយកល្ប វៀតណាមខាងជើង ដែលនាំឲ្យ ចិន បាត់បង់ទឹកដី មួយ ភាគ ដូចដែល ចិនធ្លាប់បាត់បង់ កូរ៉េខាងជើង កូរ៉េខាងត្បូង។ ចំណុចនេះ ដែល អ្នកនយោបាយ វៀតណាម ភ័យខ្លាច ពេលណាមួយ ចិន អាច វាយយកទឹកដីរបស់ខ្លួនឡើងវិញដូចដែល ចិន បាន និង កំពុងធ្វើជាមួយ ម៉ាក កាវ ហុង កុង ហាយណាន និង កោះតៃវ៉ាន់ ។ ស្ថានការណ៍ កាន់តែ ស្មុកស្មាញ និង គ្រោះថ្នាក់ នៅពេលដែល រុស្សី វាយយកទឹកដី តំបន់ ដុនប៉ាស់ Donbas Ukraine និង រដ្ឋ គ្រីមៀ Creama របស់ អ៊ុយក្រែន។ ជាពិសេស ការព្រួយបារម្ភ ជប៉ុន អាច វាយយក កូរ៉េខាង កូរ៉េខាងត្បូង មកដាក់ជា ខេត្តរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ដូចសម័យកាល ចក្រភពជប៉ុន Empire of Japan .។

វៀតណាម ជាមួយ អឺរ៉ុប

សំអាងលើហេតុផល ៣ យ៉ាង គឺ មេដឹកនាំបារាំង បានមកទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន ពេលចិនប្រកាសខ្លួនជាអ្នកចរចារបញ្ចប់សង្រ្គាមអ៊ុយក្រែនកាលខែ កុម្ភះ ឆ្នាំ ២០២៣ និង ការប្រកាសរបស់ ប្រធានាធិបតីបបារាំង ខែ មេសា ២០២៣ ស្តីពី យោបាយបារាំងចំពោះ តែវ៉ាន់ និងថា បារាំង លែងដើរតាមនយោបាយ អាមេរិក និង គម្រោងទស្សនៈកិច្ចរបស់ មេដឹកនាំ អាមេរិក មកកាន់ វៀតណាម នោះអាចសន្ធិដ្ឋានបានថា វៀតណាម ដកខ្លួនចេញពី សម្ព៍ន្ធអាមេរិក ក្នុងការប្រឆាំង ចិន ឬ អាចនិាយបានថា បារាំងចងសម្ព័ន្ធជាមួយ អឺរ៉ុបខាងលិច The West Power.

វៀតណាម ជាមួយ ជប៉ុន

ដូចឃើញក្នងផែនទីស្រាប់ថា ជប៉ុន មានគោលការប្រឆាំង ចិន ខណ៖ដែល ជប៉ុនជា សម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិក។ ការប្រឆាំងចិន របស់ ជប៉ុន ស្របគ្នាជាមួយ ប្រទេសវៀតណាម ដែលមាន នយោបាយប្រឆាំង ចិនដែរ ដូច្នេះ ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច យោធា រវាង វៀតណាម ជប៉ុន គឺជាករណី ចាំបាច់ នោះគឺជបុន ជាសមាជិក Quad ដែល អាមេរិក កោះហៅមេដឹកនាំវៀតណាម ចូលរួមប្រជុំ ក្នុងនាម វៀតណាម ជាប្រធាន អាស៊ាន កាលឆ្នាំ ២០១៩។ វត្តមានរបស់ វៀតណាម តំណាងអាស៊ាន ប្រឆាំង ចិន គឺជា ទំនាស់ធំ មហិមារជាមួយ កម្ពុជា ដែលជា ប្រធានប្តូរវេន នៅឆ្នាំ ២០២២។

វៀតណាម ក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់

ការប្រកួតប្រជែងសព្វាវុធជាពិសេស អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ រវាងមហាអំណាច សូវៀត និង អាមេរិកកាំង។ ពួកសូវៀត បានគ្រប់គ្រងតំបន់ អឺរ៉ុបខាងកើត និង ប្រទេស ចិន។ ឆ្នាំ ១៩៥០ ពួកជាតិនិយមវៀតណាម ងើបឡើងប្រឆាំងពួក អាណានិគមបារាំង និងទទួលបានការគាំទ្រ ពី កុំម្មយនីស្ត ចិន ។ សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នងន៏យការពារថា កុំឲ្យប្រទេសមួយធ្លាក់ចូលក្នុងដៃ ពួក កម្មំុយនីស្ត ម្តងម្នាក់ៗ ក័ចូលមកធ្វើអន្តរាគមន៍ ជំនួសបារាំង។ ជារឿងគួរសោកស្តាយដែល កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង បានបង្ខំ កងទ័ពអាមេរិកឲ្យដកថយអស់់ទៅវិញ ក្រោយពី មានការបាត់បង់អស់ទាហានជាច្រើនទាំង សងខាង។
សេដ្ខកិច្ចអាមេរិករីកចម្រើនខ្លាំងក្លា នៅឆ្នាំ ១៩៨០ ឈានដល់ការពង្រាយកងទ័ពអាមេរិក ជាមូលដែល សហភាពសូវៀតដួលរលំ ព្រោះជាការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធ រត់ប្រណាំង សេដ្ឋកិច្ច។ សូវៀត មិនអាច ចិញ្ចឹមកងទ័ពច្រើនមហិមារ មិនអាច ចិញ្ចឹមប្រទេស រណបសូវៀតបាន ដូច្នេះ ប្រទេស រណបទាំងនោះ នាំគ្នាបេះបោរបណ្តេញសូវៀតចាកចេគពី អឺរ៉ិបខាងកើត ឯ សូវៀតខ្លួនឯង បែកចេញពី រុស្សី និង រដ្ឋឯករាជ្យមួយចំនួន ។ សង្រ្គាមត្រជាក់ចប់ទៅ បន្សល់ទុកតែ សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលដឹកនាំពិភពលោកតែម្នាក់ឯង។ ទោះជាបែបនេះក្តី រុស្សី នៅតែរក្សាបាន អាវុធនុយក្កេអ៊ែរ ហើយជំលោះសាសនា ជនជាតិ ផ្ទះឡើងនៅ មជ្ឈឹមបូព៍ាប្រទេស ចំណែកប្រទេស ចិន ក៍បែរជាមានការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចជាចំបង រួមទាំង វិស័យយោធាផង ដែលជះឲទ្ធិពលដល់ សន្តិភាព ក្នុងសកលលោក ។
ក្រុមខ្មែរក្រហម នៅកម្ពុជា គាំទ្រ ឧបត្ថម្ភ ដោយ រដ្ឋាភិបាលចិន ក្រុមរបស់ មេដឹកនាំ លន់ នល់ ដឹកនាំ បញ្ជាដោយ សហភាព សូវៀតចំណែក ក្រុម សិរិមតៈ ដឹកនាំ ដោយ សហរដ្ឋអាមេរិក រីឯ ក្រុមរបស់ សម្តេច សីហនុ ដឹកនាំ ឧបត្ថម្ភ ដោយ កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង ខណះ វៀតណាម ខាងជើង ទទួលជំនួយយោធា សេដ្ឋកិច្ចមកពី ប្រទេសចិន។ បែបនេះ ក្រោយថ្ងៃ រំដោះ ៧ មករា ១៩៧៩ គឺ កងទ័ពរបស់ រដ្ឋកម្ពុជា ស្ថិតក្រោម អំណាច វៀតណាម ដែលវៀតណាមស្ថិតក្រោមអំណាច សូវៀត ចំណែក កងទ័ពខ្មែរក្រហម ឧបត្ថម្ភ ទទួលជំនួយពី កងទ័ព រដ្ឋាភិបាល ចិន។
វៀតណាម ក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់វ គឺ ស្ថិតក្រោមការការពារពី សហភាពសូវៀត លុះក្រោយសូវៀត ដួលរលំទៅ វៀតណាម បែរទៅរក សហរដ្ខអាមេរិក ដើម្បី ប្រឆាំង ចិន ព្រោះ វៀតណាម មានជំលោះ ទឹកដី ជាប្រវត្តិសាស្រ្តជាមួយ ចិន។

វៀតណាម ជាមួយ អាមេរិក

ការប្រកួតប្រជែងរវាង ចិន អាមេរិក ដើម្បី ទទួលបាន ប្រទេស វៀតណាម ប្រទេស អាមេរិក មើលឃើញចិនគំពុងស្ថិតជា គ្រោះគំរាមដល់ អាមេរិក ក្នុងតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និង អាស៊ីខាងកើត ជាពិសេស អាស៊ី បាស៊ីហ្រិក ដែល វៀតណាម ដើរតួរសំខាន់ក្នុងជំលោះរវាង ទឹកដី អាមេរិក និង ទឹកដី របស់ ចិន។
ឈូងសមុទ្រ តុង កឹង The Gulf of Tonkin គឺជាចំណុចពិសេសដ៍មានសារៈសំខាន់ ដោយសារ តំបន់នេះ នៅ ចន្លោះ ប្រទេស ចិន និង ប្រទេសវៀតណាម ដែលមាន ប្រវែងព្រំដែន ២៤០ គម នេះជាចំណុចដែល ប្រធានាធិបតីចិន ចាត់ទុកជា ឆកសមុទ្រដ៍ធំនៅ តំបន់ អាស៊ី។
តំបន់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹក កាំរ៉ាញ់ Cam Ranh Bay ដែល វៀតណាមធ្លាប់បានប្រើប្រាស់តំបន់នេះ សម្រាប់សម័យសង្រ្គាមនៅវៀតណាម ១៩៧០ ។ តំបន់នេះ មានជម្រៅទឹកសមុទ្រ ៣២ មែត្រ មានភ្នំខ្ពស់ៗ កំពស់ ៤០០ មែត្រ ព័ទ្ធជុំវិញ សម្រាប់ការងារខ្យល់ និងការវាយប្រហារផ្សេង ៗ។ តំបន់កងទ័ពជើងទឹកនេះ មានលំនាំ ដូចជា ច្រក ម៉ាឡាកា និង ច្រក Straits of Malacca and Luzon នៅ ក្បែរតៃវ៉ាន់ដូច្នោះដែរ ។ ជារួមឆ្នេរសមុទ្រ វៀតណាម មានទំនាក់ទំនងដល់ ឧត្តមភាពនៃយោធា សម្រាប់កងទ័ពចិន និង កងទ៏ព អាមេរិក ។
ប្រទេស វៀតណាម កែប្រែយុទ្ធសាស្រ្តការពារជាតិរ បស់ខ្លួន ឆ្នាំ ២០១៩ តាមរយៈសៀវភៅ ស ការពារជាតិ ដោយមាន ៣ កុំ គឺ (១) កុំមានជាសម្ព៍ន្ធភាព No Alliance ,(២) កុំមាន មូលដ្ឋានទ៏ពបរទេសនៅវៀតណាម no forward basing in Vietnam និង (៣) កុំក្លាយជា ភាគីឲ្យប្រទេស ទី ២ យកវៀតណាមធ្វើជាទីតាំងសម្រាប់ វាយប្រហារប្រទេស ទី ៣ no aligning with a second country against a third» ។
វៀតណាម មានគោលនយោបាយចង់ការពារជាតិ ដូច្នេះ ជាឪកាសដែលអាមេរិកសម្លឹងឃើញ វៀតណាម ជាដៃគូរសម្រាប់ យុទ្ធនាការប្រឆាំង កងទ័ពចិន ដូច្នេះ បានជាអាមេរិក ចុះ MOU ជាមួយ វៀតណាម ឆ្នាំ ២០១១ ស្តីពី សហប្រតិបត្តិការណ័យោធា សន្តិសុខ គ្រោះមហន្តរាយ មនុស្សធម៍រវាង អាមេរិក វៀតណាម រួមទាំង កិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការណ៍យោគយល់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយឆ្នា ២០១៣ វេាង មេដឹកនាំអាមេរិក អូបាម៉ា OBAMA លើប្រធានបទ ទំនាក់ទំនងស៊ីជម្រៅ ។ ឆ្នាំ ២០១៥ កិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើបន្តជាច្រើនផ្នែក រួមទាំងសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយអាមេរិក ពាណិជ្ជកម្ម ដោយសារ កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងអស់ខាងលើ ចំនួនថវិការពាណិជ្ជកម្ម វៀតណាម អាមេរិក ជំនួយផ្នែកសុខាភិបាល បញ្ហាកូវីដ កើនដល់ ៩៣ ពាន់លានដុល្លាអាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០២២
ដោយសារតែជំនួយយោធាច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ តាំងពី រដ្ឋបាល Obama ដល់ រដ្ឋបាល Trump ដែលជួយផ្នែកយោធា ដូចជា កងនាវាចម្បាំង កាំជ្រួច ដ្រូន ...ធ្វើឲ្យរដ្ឋបាលអាមេរិក ទាំងពីរ ខាងលើ មានការយកចិត្តទុកដាក់ ពិចារណា ធ្វើអាទិភាព ជាពិសេស ការស្ថាបនា កែលម្អ មួលដ្ឋាន នាវាផ្ទុកយន្តហោះ ដែលអាមេរិកធ្លាប់បានប្រើប្រាស់កាលសង្រ្គាមវៀតណាម គឺមាន មេដឹកនាំអាមេរិកសំខាន់ ចុះមកមើលគម្រោងកែលម្អរជាក់ស្តែងដល់ទីតាំងកំពង់ផែយោធា។
កំបន់យោធាជើងទឹក កាំរ៉ាញ់ មានសារប្រយោជន៍ខ្លាំង សម្រាប់ អាមេរិក ប្រឆាំងចិន នៅ តំបន់ កោះ ប៉ារ៉ាសែល ស្រ្ពែលិ ច្រកសមុទ្រ តៃវ៉ាន់ ច្រក ម៉ាឡាកា បើករណី អាមេរិកទទួលបានសិទ្ធិ ប្រើប្រាស់ជាអចិន្រ្តយ៍ នូវមូលដ្ឋាន កាំរ៉ាញ់ ដូច្នេះ អាមេរិកអាចប្រើទីតាំងនេះ សម្រាប់ជា រាដា ស៊ើបការណ៍សមុទ្រចិនខាងត្បូង និងសម្រាប់ការធ្វើផែនការសឹកដោយមានប្រៀបឈ្នះលើកងទ័ព ចិន។
មេដឹកនាំចិន មើលឃើញថា បើអាមេរិក ទទួលមានមូលដ្ឋានយោធា កាំរ៉ាញ់ នោះ នឹងបង្ករជាគ្រោះថ្នាក់ដល់ ប្រទេសចិន ដល់ សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ ជាពិសេស ដល់គម្រោង ផ្លូវសួត្រ ផ្លូវ ១ ខ្សែក្រវ៉ាត់ ១ របស់ ប្រទេស ចិន។
អ្នកវិនិយៅកចិន បាន បណ្តាក់ទុន ប្រមាណ ២ ពាន់លានដុល្លាអាមេរិក នៅខេត្ត Binh Thuan ជាប់ឆ្នេរសមុទ្រ រយៈពេល ៥ ឆ្នាំ គិតត្រឹមឆ្នា ២០១៩ ដែលនាំឲ្យមានការវិភាគដេញដោលអំពី គ្រោះ ឬ លាភ សម្រាប់វៀតណាម ព្រោះខេត្តនេះ ជាខេត្តដែលមានការវិនិយោគទុនពី ចិន ធំជាងគេបង្អស់ ប្រមាណជា ៦៤ គម្រោង។
ក្រៅពី ចំណងយោធា អាមេរិក វៀតណាម គឺ កងទ័ពអាមេរិក ក័សហការណ៍ជាមួយ ហ្វីលីពីន ក្នងការស្ថាបនា កសាងមូលដ្ឋានយោធាទីនោះ ដើម្បីប្រកូតប្រជែងជាមួយ កងទ័ព ចិន ដែលបាន នឹងកំពុង អភិ. តំបន់កោះ ស្រ្ពាតលី បារាសែល ទៅជា វាលយន្តហោះសិប្បនិម្មិតនៅលើ កោះ និង ទំនើបកម្មយោធាជាប់ជាប្រចាំ។

វៀតណាម ជាមួយ ចិន វៀតណាម ជាមួយ សមុទ្រខាងត្បូង

ជំលោះសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម ចិនអាមេរិក នាំឲ្យមានក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនធំ ដកខ្លួនចេញពី ចិន តាមការចង់បាន របស់់ អាមេរិក ដើម្បីនាំក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ មកបោះ ទីតាំង នៅលើទឹកដី សម្ព័ន្ធមិត្តចិន គឺ ប្រទេស វៀតណាម នេះឯង ដោយសារ តែវៀតណាម មានប្រជាជន ជាកម្លាំងទិញធំ កម្លាំងផលិត ក៍ធំជាងកម្ពុជា ចំណែក ប្រាក់ខែ កម្មករបុគ្គលិក អាចទាបជាង កម្ពុជា ព្រោះ វៀតណាមជាប្រទេស កំម្មុយនីស្តគ្មានការបោះឆ្នោតជាសេរី តែ ក្រុមអ្នកជំនួញបរទេសគេចង់បាន ទិដ្ឋភាពបែបវៀតណាម។ ឆ្នាំ ២០១៩ វៀតណាម ទទួលបាន ថវិការប្រមាណជា ១៨២ ពាន់លានដុល្លា ពី ខ្ទង់ FDI foreign direct investment (FDI) គឺជាចំនួនច្រើនជាងគេបង្អស់ក្នុងពិភពលោក។ កត្តានេះ នាំឲ្យ វៀតណាម មានអំណួត មានអំណាច គ្រប គ្រៀបសង្កាត់លើ កម្ពុជា និង ចិន ។
ចំណោមប្រទេស អាស៊ាន ទាំង ១០ វៀតណាម ជាប្រទេស ដែលជាប់លេខ ១ ខាងជំនួញ នាំឲ្យវៀតណាម ដើរស្មើរភាព ជាមួយ ប្រទេស ចិន ឬ ថា វៀតណាម ក្លាយជាតំណាង អាស៊ាន គៀបសង្កត់ប្រទេស ចិន។
ទោះជាពាណិជ្ជកម្មពី ជប៉ុន កូរេខាត្បូង នៅលើទឹកដីវៀតណាម មានការថយចុះ នៅឆ្នាំ ២០២០ មែនក្តី តែ ប្រទេស សាំងហ្គាពួ បែរជាមាន ទំហំ វិនិយោគ ឡើងពី ២ ពាន់លានដុល្លា ឆ្នាំ ២០១៩ ដល់ចំនួន ៥ ពាន់ លានដុល្លា នៅឆ្នាំ ២០២០ ដូច្នេះ វៀតណាម និង សាំងហ្គាពួ គឺជា គូរប្រឆាំង ជាមួយ ចិន ដែល ចិន ជាសម្ព័ន្ធជាមួយ កម្ពុជា ។ តម្លៃ បន្ថែ ត្រី សាច់ ផ្លែឈើ នៅ វៀតណាម មានតម្លៃថោកជាង នៅកម្ពុជា ដែលកម្ពុជា ត្រូវតែ ទិញ ឬ របប ជាមួយ ទីផ្សារវៀតណាម ដោយសារ វៀតណាម ត្រូវបាន បរទេស ព្រួតដៃគ្នាជួយ អភិវឌ្ឈន៍ប្រទេស ដើម្បី វៀតណាម មានកម្លាំង ប្រឆាំង ចិន និង ដាក់សម្ធាធនយោបាយឲ្យ កម្ពុជារណប វៀតណាម ។
សមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រទេសវៀតណាម កាលទសវត្សទី ៧០ ធ្វិពាណិជ្ជកម្មជាមួយ ចិន ពឹងអាស្រ័យកម្លាំង ចិន នៅភាគខាងត្បូង តែសព្វថ្ងៃនេះ វៀតណាម សម្លឹកឃើញ សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាផ្លូវពាណិជ្ជកម្មជាមួយ អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្រិក ជប៉ុន កូរ៉េ អាមេរិក អឺរ៉ុប ឥណ្ឌា បែបនេះ គឺ វៀតណាម យកកត្តាភូមិសាស្រ្តអំណោយផល ដើម្បីក្លាយជា មហាអំណាចក្នុងតំបន់ ប្រកួតជាមួយ ចិន និង ជួយ ជប៉ុន ព្រោះជប៉ុន ក៍ប្រឆាំងចិនដែរ។ ពេលវៀតណាម ច្បាមយក សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជះឥទ្ធិភបអាក្រក់ដល់ កម្ពជា ដែលនៅជាប់ជាមួយ វៀតណាម។
កងទ័ពជើងទឹក ចិន បោះនៅ កោះ ហៃណាន Hainan ដែលរារាំង ឬ ជាសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ វតណាមខាងជើងធ្វើជំនួញ គ្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ត្បិតវៀតណាមខាងជើង មានភូមិសាស្រ្ត ងាប់ក្រឡា បែបនេះ បង្ខំ វៀតណាមខាងជើង មានមនោសញ្ចេតនា ទន់ភ្លន់ រាបអានជាមួយ ប្រទេសកម្ពុជា ជាង ជនជាតិ វៀតណាមខាងត្បូង ដែលមានចរិកឈ្លានពានកម្ពុជា តាំងពី ប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណ។ ដោយសារដែនទឹកចិន ជាពិសេស នៅ កោះ ហៃណាន បែបនេះ ទើបកម្ពុជា អាចសម្រួលការងារព្រំដែន នយោបាយ សន្តិសុខ ល្អជាមួយ មេដឹកនាំវៀតណាម មួយចំនួន ក្នុងជួរបក្ស ឬ ជួររដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ។
តំបនសេដ្ឋកិច្ចពិសេស ៩៩ ឆ្នាំ នៅខេត្តឆ្នេរសមុទ្រ កាលឆ្នាំ ២០១៨ បណ្តាលឲ្យមានបាតុកម្មហឹង្សា បំផ្លាញរោងចក្រចិន ដោយសារព្រួយបារម្ភអំពី ចិន មានឥទ្ធិពលនៅ ប្រទេស វៀតណាម Vietnam detains 100 after anti-China economic zone protests turn violent ។
ឆ្នាំ ២០១៤ ធ្លាប់កើតមានបាតុកម្ម ប្រឆាំង ចិន ដោយការដុតបំផ្លាញតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ដែលគេជឿថា បណ្តាលមកពី អាមេរិក ប្រកួតប្រជែងជាមួយ ចិននៅ សមុទ្រចិនខាងត្បូង ទីដែលទំនិញតម្លៃ ៥ ទ្រីលានដុល្លា ក្នុង ឆ្នាំៗ ឆ្លងកាត់តំបន់នេះ ដូច្នេះ មិនគួរមានវត្តមានចិន នៅក្នុងតំបន់។
តំបន់សាំងហ្គាពួតូច Mini Subgapire ដោយសារ កំហឹងប្រជាជនវៀតណាម មើលឃើញថា តំបនសេដ្ឋកិច្ចពិសេស ៣ នេះ ប្រៀបបាន សាំងហ្គាពួ តុចមួយ នៅប្រទេសវៀតណាម។ បាតុកម្ម និង កុប្បកម្មត្រូវបានគេរៀបចំធ្វើតាមរយ បណ្តាញសង្គម ហ្វេសប៊ុក ដើម្បីគៀងគ មនុស្ស ដើរក្បូន ប្រឆាំង តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់ ចិន ។
វៀតណាម គឺទាមទារលើផ្នែកទាំងស្រុងនៃប្រជុំកោះParacel និងផ្នែកខ្លះនៃប្រជុំកោះ Spratly នៃដែនសមុទ្រនេះ។ ព្រុយណេទាមទារដែនទឹកមួយភាគតូចក្បែរប្រជុំកោះ Spratly ខណៈពេលម៉ាឡេស៊ី ទាមទារកោះតូចៗមួយចំនួន ដែលស្ថិតក្នុងប្រជុំកោះ Spratly និងផ្នែកផ្សេងទៀតនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ចំណែកហ្វីលីពីន បានទាមទារប្រជុំកោះSpratly ទាំងមូល និងតំបន់ផ្សេងទៀត។
វៀតណាម តាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន BBC វៀតណាម បានអះអាងថា ចិនមិនដែលកាន់កាប់ប្រជុំកោះ Paracel និងប្រជុំកោះ Spratly ឡើយតាំងមុនឆ្នាំ១៩៤០មកម្លេះ ហើយខ្លួនទៅវិញទេ ដែលគ្រប់គ្រងប្រជុំកោះទាំងពីរនេះ តាំងពីសតវត្សរ៍ទី១៧កន្លងមក និងថែមទាំងមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ផង។
ម៉ុងតាញ៉ា៖ ឆ្នាំ ១៩៥០ និង ១៩៦០ជនជាតិ ម៉ុងតាញ៉ា បានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរសាសនាទៅជា សាសនា ប្រូតេស្តង់ និង កតូលិក ដែលព្រះវិហារ Church ទាងអស់ត្រូវបានបិទ នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ ដោយសារ វៀតណាមខាងជើងឡើងកាន់អំណាច ពេលនោះ ពួកគេមួយចំនួន បានរត់ចូលព្រៃ ចូលរួមជាមួយ ចលនាតស៊ូហៅថា FULRO ដែលកងទ័ពនេះ គាំទ្រដោយអាមេរិក និង វៀតណាមខាងត្បូង។ នៅឆ្នាំ ១៩៩០ មានជនជាតិម៉ុងតាញ៉ាជាច្រើន ដូរចូលសាសនាគ្រឹស្ត ដោយកសាងព្រះវិហារខុសច្បាប់ Christian house churches
ឆ្នា ២០០០ មានចលនា បង្រួមបង្រួមសាសនារវាង Tin Lanh Dega, or Dega Protestantism ជាមួយ សាសនាគ្រឹស្ត ដើម្បីឲ្យមានសម្លេងកម្លាំងកាន់តែខ្លាំង ក្នុងឆាកនយោបាយ
ឆ្នាំ ២០០១ មាន ចលនា មហាបាតុកម្ម ០៤ ខេត្ត ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ទឹកដី ស្រែចំគារកេរ្តិដំណែលឡើងវិញ និង ត្រូវបានបង្រ្កាបដោយអាជ្ញាធរវៀតណាម ពេលនោះ មនុស្ស ៣៦ នាក់ ត្រូវបានកាត់ទោសដាក់គុក និង ឆ្នាំ ២០០២ មានមនុស្សជាង ១០០០ នាក់ រត់ភៀសខ្លួនចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនាមជនភៀសខ្លួន និងត្រូវបានបញ្ជូនទៅប្រទេសទី ៣។
ឆ្នាំ ២០០៣, ២០១៨, និង ២០២២ មានបាតុកម្មផ្ទុះឡើងវិញ តែមានចំនួនតិចតួច។ ជំលោះវាង រដ្ឋាភិបាល ជាមួយ អ្នកស្រុកព្រៃភ្នំ នៅត្រង់ថា រដ្ឋាភិបាលយល់ថា ម៉ុងតាញ៉ា ដែលគោរពព្រះវិហារ Church ប្រើប្រាស់សាសនាជាត្រីមុខ សម្រាប់ធ្វើនយោបាយ ដែលគ្រានោះដែរ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ផ្តល់សិទ្ធិឲ្យ ជនប្រូតេស្តង់កាន់កិច្ចការរដ្ឋការ ក្នុងនាមជា the Central Highlands, the Southern Evangelical Church of Vietnam (SECV) អង្គការសាសនាព្រះវិហារ Church ប្រចាំភូមិភាគកណ្តាល។
វៀតណាម ប្រើប្រាស់យុទ្ធនាការបោសសំអាត ក្រុមកាន់សាសនា ប្រូតេស្តង់ Dega Protestantism ដោយប្រើទាហាន នគរបាល និង ក្នុងពេលជាមួយគ្នា បង្ខំពួក Montagnard Christians to join the SECV ឲ្យចូលរួមជាមួយ អង្គការសាសនាមជ្ឈិមបក្ស។ ខាងភាគី រដ្ឋាភីបាលវៀតណាម ថ្លែងការ ប្រតិបត្តិការបែបនេះ គឺដើម្បី រក្សាសន្តិសុខ និង បណ្តេញបង្រ្គាបកម្លាំងបង្កប់ ជាពិសេស កម្លាមង របស់ Dega Protestants false religions។ វៀតណាម យល់់ថា ក្រុមសាសនាទាំងនេះ គឺដូចជា ក្រុមប្រដាប់អាវុធ FULRO ដែរ ដែលមាន និន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។ ឯ ក្រុម សា សនា ទាំង ជំទាស់ថា ពួកគេ គ្មានភស្តុតាងណាមួយ ថាពួកគេប្រើ ហឹង្សាដូចជា ពូក FULRO ឡើយ។
អង្គកាសាសនាវៀតណាម ប្រកាសថា មាន អ្នកកាន់សាសនា ប្រូតេស្តង់ចំនួន ៥០ ម៉ឺននាក់ ខណ់ដែលខាង ព្រះវិហារ ប្រូតេស្តង់ថាមានដល់ទៅ ១,៦ លាននាក់ ។ វៀតណាម បែងចែក អ្នកកាន់សាសនានេះជា ០២ គឺ ក្រុមជនជាតិភ្នំ ប្រមាណ ៦០% និង ជនជាតិ វៀតណាម ប្រមាណ ៤០%ត
តាមទិន្ធន័យ វៀតណាមថា ចំណោម អ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត មាន ៤០ ម៉ឺននាកជា កាតូលិក និង ១០ ម៉ឺននាក់ជា ប្រូតេស្តង់។